برفک دهان یک نوع عفونت قارچی است که علامت اصلی آن لکه‌ها و ضایعات سفیدرنگ روی زبان و داخل دهان است. این عفونت معمولاً در اثر ضعیف‌بودن سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود و در صورت عدم درمان گسترش می‌یابد. برفک دهان که از بیماری های دهان و دندان می باشد، می‌تواند باعث احساس درد شدید هنگام غذاخوردن یا بلع شود. این عفونت قارچی در نوزادان، سالمندان و افراد مبتلا به دیابت، سرطان و ایدز شیوع بیشتری دارد و معمولاً با داروهای ضدقارچ درمان می‌شود.
برفک دهان چیست؟
برفک دهان یا کاندیدیازیس دهان یک نوع عفونت قارچی است که در اثر تجمع قارچ کاندیدا آلبیکنس در بافت مخاطی دهان ایجاد می‌شود. بر اساس متن منتشر شده در کتابخانه ملی پزشکی آمریکا قارچ کاندیدا یکی از ارگانیسم‌هایی است که به طور طبیعی در دهان وجود دارد؛ اما گاهی اوقات بیش از حد تکثیر می‌شود و باعث ایجاد علائم و عوارض برفک دهان می‌شود.
در بیماری برفک دهان، برجستگی‌ها و ضایعات سفیدرنگی روی زبان و بخش داخلی گونه ایجاد می‌شود. گاهی این ضایعات تا روی لثه، سقف دهان، لوزه‌ها و پشت گلو نیز گسترش پیدا می‌کنند.
علائم و نشانه‌های برفک دهان
در مراحل اولیه ابتلا به برفک دهان ممکن است متوجه علائم خاصی نشوید. به‌مرور با گسترش عفونت ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- خونریزی در صورت برداشتن یا خراشیدن ضایعات سفیدرنگ
- احساس وجود یک جسم پنبه مانند در دهان
- ترک‌خوردن و قرمزی گوشه‌های دهان
- ازدست‌دادن احساس چشایی
لکه‌های سفید در دهان و گلو
اولین علامت محسوس برفک دهان، وجود لکه‌های سفید رنگ روی زبان و بخش داخلی گونه‌ها است. این لکه‌ها می‌توانند تا سقف دهان، لثه‌ها، لوزه‌ها و انتهای گاو نیز گسترش پیدا کنند. به‌مرور ممکن است این ضایعات ظاهر برآمده و پنیر مانند پیدا کنند.
درد و سوزش دهان
برداشتن یا خراشیدن ضایعات سفیدرنگ برفک دهان می‌تواند باعث خونریزی و احساس درد بشود. خشک‌شدن، ترک‌خوردن و قرمزشدن گوشه‌های لب (گوشه دهان) هم ممکن است در اثر این بیماری اتفاق بیفتد.
در بیماران مسن، برفک دهان می‌تواند باعث سوزش، درد و قرمزش شدن لثه و بافت‌های زیر دندان مصنوعی بشود.
مشکلات بلع و طعم غیرعادی
قرمزی و احساس سوزش و درد شدید گلو از دیگر علائم برفک دهان است. به‌خصوص در موارد شدید برفک دهان که در بیماران مبتلا به سرطان یا بیمارانی که ضعف سیستم ایمنی دارند اتفاق میفتد، لکه‌ها و ضایعات سفیدرنگ برفک دهان تا مری هم گسترش پیدا می‌کنند. در این حالت، بیمار هنگام غذاخوردن و قورت‌دادن، احساس درد می‌کند و حس می‌کند چیزی در گلویش گیرکرده است.
ازدست‌دادن احساس چشایی یا طعم غیرعادی غذا هم یکی دیگر از علائم این بیماری هستند.
دلایل و عوامل خطر برفک دهان
معمولاً سیستم ایمنی بدن باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌های خطرناک و مضر را از بین می‌برد و بین میکروب‌های خوب و بد بدن تعادل ایجاد می‌کند. اگر این مکانیسم دفاعی بدن دچار اختلال شود، تعداد قارچ‌های کاندیدا در بدن بیشتر می‌شود و برفک دهان ایجاد می‌شود. در نتیجه عواملی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند، خطر ابتلا به برفک دهان را افزایش می‌دهند.
استفاده از داروهای آنتی‌بیوتیک
داروهایی مانند پردنیزون، کورتیکواستروئیدهای استنشاقی یا برخی از آنتی‌بیوتیک‌‌ها می‌توانند تعادل طبیعی بین میکروب‌های خوب و بد بدن را به هم بزنند و احتمال ابتلا به برفک دهان را بیشتر کنند.
سیستم ایمنی ضعیف
برخی از شرایط و بیماری‌ها مثل سرطان و روش‌های درمان آن، پیوند عضو و داروهای مخصوص آن، بیماری HIV (ایدز) باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی می‌شوند. نوزادان و افراد مسن نیز سیستم ایمنی ضعیف‌تری نسبت به دیگران دارند. در نتیجه احتمال بروز برفک دهان در این افراد بیشتر است.
بیماری دیابت
در افراد مبتلا به دیابت که بیماری‌شان تحت کنترل نیست، ممکن است بزاق دهان حاوی مقدار زیادی قند باشد. این مورد باعث تکثیر بیشتر قارچ کاندیدا می‌شود.
درمان‌های مؤثر برای برفک دهان
یکی از روش های درمان دهان و دندان در برفک این است که معمولاً داروی ضدقارچ تجویز می‌شود. این دارو ممکن است قرص یا کپسول باشد که باید به‌صورت خوراکی مصرف شود یا به‌صورت موضعی باشد که باید داخل دهان مالیده شود.
داروهای ضدقارچ موضعی
کلوتریمازول و نیستاتین دو داروی ضدقارچ هستند که ممکن است برای درمان بیماری کاندیدیازیس تجویز شوند. این داروها ممکن است به شکل قرص مکیدنی یا قطره تجویز شوند. ژل برفک دهان داکتارین و قطره ویوله دوژانسین نیز دو داروی موضعی دیگر هستند که برای درمان این بیماری استفاده می‌شوند.
داروهای ضدقارچ موضعی معمولاً باید چند بار در روز و به مدت 7 الی 14 روز مصرف شوند.
داروهای خوراکی ضد قارچ
فلوکونازول و اینتراکونازول دو داروی خوراکی ضدقارچ هستند که ممکن است برای درمان کاندیدیازیس استفاده شوند. این داروها معمولاً یک‌بار در روز مصرف می‌شوند.
درمان‌های طبیعی و خانگی
برخی روش‌های خانگی درمان برفک دهان عبارت‌اند از:
- رعایت بهداشت دهان و دندان: استفاده از دهان‌شویه و نخ دندان و مسواک‌زدن از روش‌های مراقبتی‌ای هستند که به تسریع روند درمان کمک می‌کنند.
- شستن دهان با آب‌نمک: نمک ضدعفونی‌کننده و تسکین‌دهنده است به همین دلیل شستن دهان با آب‌نمک می‌تواند علائم برفک دهان را بهبود بخشد.
- سرکه سیب: سرکه سیب خاصیت ضدقارچی دارد. رقیق کردن سرکه سیب با آب و استفاده از آن به‌عنوان دهان‌شویه می‌تواند علائم این بیماری را بهتر کند.
- خوردن ماست: ماست پروبیوتیک باکتری‌های خوبی دارد که می‌تواند به توقف رشد قارچ کاندیدا کمک کند.
- روغن میخک: روغن میخک خاصیت ضدمیکروبی دارد و می‌توان برای درمان مفید باشد.
البته توصیه ما به شما این است که در صورت ابتلا به برفک دهان، برای درمان آن حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید و بدون مشورت با پزشک، درمان‌های خانگی را به کار نبرید.
چرا کلینیک دکتر افضلی را انتخاب کنیم؟
برفک دهان در گروه‌های مختلف
برفک دهان ممکن است برای همه اتفاق بیفتند؛ اما برخی از افراد بیشتر از دیگر در معرض ابتلا به این عفونت قارچی هستند.
برفک دهان در نوزادان و کودکان
سیستم ایمنی بدن کودکان و نوزادان ضعیف است؛ به همین دلیل ابتلا به کاندیدیازیس بین آن‌ها شایع‌تر است. این عفونت معمولاً در زمان زایمان یا در دوران شیردهی از مادر به نوزاد منتقل می‌شود یا از طریق تماس جسم آلوده با دهان نوزاد، وارد بدن او می‌شود.
علائم کاندیدیازیس در کودکان و نوزادان عبارت‌اند از:
- لکه‌های سفید رنگ روی زبان، لب، لوزه‌ها یا لثه
- احساس تلخی در دهان
- خونریزی بعد از برداشتن لکه‌های سفید
- خشک‌شدن پوست گوشه دهان
- کاهش اشتها
- گرگرفتگی
- تحریک‌پذیری
برای اطمینان از این که کودک یا نوزاد به برفک دهان مبتلا شده است باید حتماً او را نزد پزشک متخصص ببرید. در صورت تشخیص ابتلا، داروهای ضدقارچ معمولاً هم برای کودک و هم برای مادر تجویز می‌شوند تا بیماری به طور کامل برطرف شود.
برفک دهان در سالمندان
ضعیف‌بودن سیستم ایمنی سالمندان باعث می‌شود که این گروه نیز بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به برفک دهان باشند. بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت و استفاده از دندان مصنوعی، به‌خصوص دندان مصنوعی فک بالا) نیز احتمال ابتلا را بیشتر می‌کند.
برفک دهان در افراد با بیماری‌های مزمن
علت اصلی ابتلا به برفک دهان ضعف سیستم ایمنی است. در نتیجه افرادی که به دلیل بیماری یا مصرف یک داروی خاص سیستم ایمنی بدنشان ضیف شده است، در معرض ابتلا به کاندیدیازیس قرار دارند. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
سرطان: بیماری سرطان و داروهای مورداستفاده در درمان آن می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف‌تر کنند.
پیوند عضو: در افرادی که جراحی پیوند عضو داشته‌اند، داروهای خاصی تجویز می‌شود که با ضعیف کردن سیستم ایمنی، احتمال پس‌زدن پیوند را کمتر می‌کنند.
دیابت: بیماری دیابت و داروهای آن می‌توانند باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن بشوند.
ایدز: بیماری ایدز باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به‌مرور ضیف و ضعیف‌تر شود.
جمع بندی
برفک دهان یا کاندیدیازیس یک عفونت قارچی است که به شکل لکه‌های سفیدرنگ روی زبان، لثه، لوزه و داخل گونه‌ها خود را نشان می‌دهد. این عفونت در صورت گسترش می‌تواند غذاخوردن و بلع را با مشکل مواجه کند یا به اندام‌های دیگر بدن گسترش یابد. به همین دلیل باید به‌موقع درمان بشود. برای درمان عفونت کاندیدیازیس معمولاً از داروهای ضدقارچ استفاده می‌شود
کلینیک دندانپزشکی دکتر حمیدرضا افضلی
جهت رزرو نوبت و دریافت مشاوره تخصصی فرم زیر را تکمیل نمایید.
سوالات متداول
برفک دهان چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟
برفک دهان ممکن است در ابتلا علائم خاصی نداشته باشد؛ اما به‌مرور گسترش پیدا می‌کند و باعث ازدست‌رفتن احساس چشایی، مشکل در بلع غذا و احساس درد می‌شود. در موارد شدیدتر، این قارچ ممکن است به جریان خون راه پیدا کند و به مغز، کبد یا قلب آسیب بزند.
برفک دهان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر در دهانتان احساس درد می‌کنید، لکه‌های سفیدرنگ می‌بینید یا برخی از علائم برفک دهان را دارید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک از بافت سفیدرنگی که ایجاد شده است نمونه‌برداری می‌کند و نمونه را به آزمایشگاه می‌فرستند. نتیجه آزمایشگاه ابتلا را تا یا تکذیب می‌کند.
چگونه می‌توانید از برفک دهان پیشگیری کنیم؟
با رعایت بهداشت دهان و دندان، رژیم غذایی سالم، برداشتن دندان مصنوعی در زمان خواب و کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت، می‌توان تا حدودی از ابتلا به برفک دهان پیشگیری کرد.
آیا برفک دهان مسری است؟
بله. این عفونت قارچی ممکن است از طریق بزاق دهان، رابطه جنسی، شیردهی به افراد دیگر منتقل شود.
استرس و برفک دهان چه ارتباطی دارند؟
استرس طولانی‌مدت باعث ترشح هورمون کورتیزول می‌شود. این هورمون می‌توان باعث ضعیف‌شدن سیستم ایمنی و افزایش قند خون شود و در نهایت خطر ابتلا به کاندیدیازیس را بیشتر کند.