دلایل حساسیت دندان و راه حل های آن

سلامت دهان و دندان یکی از جنبه‌های مهم بهداشت عمومی است که تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی افراد دارد. یکی از مشکلات رایجی که بسیاری از مردم با آن مواجه هستند، حساسیت دندان است. این مشکل می‌تواند از تحمل ساده تا درد شدید و ناتوان‌کننده متغیر باشد و انجام فعالیت‌های روزمره مانند خوردن و آشامیدن را تحت تاثیر قرار دهد.

حساسیت دندان به وضعیتی اطلاق می‌شود که دندان‌ها به محرک‌های خارجی مانند سرما، گرما، شیرینی یا اسیدیته واکنش نشان می‌دهند و درد یا ناراحتی ایجاد می‌کنند. این حساسیت می‌تواند نتیجه عوامل مختلفی باشد و به دلیل آسیب یا ساییدگی لایه‌ی محافظ دندان‌ها (مینا) رخ دهد.

در این مقاله، به بررسی دلایل مختلف حساسیت دندان پرداخته می‌شود و عواملی که ممکن است موجب بروز این مشکل شوند مورد بحث قرار می‌گیرند. همچنین، روش‌های موثر برای جلوگیری از حساسیت دندان و راه‌حل‌های درمانی موجود به تفصیل شرح داده خواهند شد. با داشتن اطلاعات کافی در مورد این موضوع و استفاده از روش‌های پیشگیرانه، می‌توان تا حد زیادی از بروز حساسیت دندان جلوگیری کرده و سلامت دهان و دندان را حفظ کرد.

دلایل حساسیت دندان چیست؟

حساسیت دندان به وضعیتی گفته می‌شود که در آن، دندان‌ها به محرک‌های خاصی مانند سرما، گرما، شیرینی، اسیدیته یا حتی تماس فیزیکی واکنش نشان می‌دهند و درد یا ناراحتی ایجاد می‌کنند. این درد معمولاً شدید و گذراست، اما می‌تواند به اندازه‌ای آزاردهنده باشد که فعالیت‌های روزمره مانند خوردن و نوشیدن را تحت تاثیر قرار دهد.

علت اصلی حساسیت دندان‌ها، نمایان شدن عاج دندان است. عاج لایه‌ی داخلی و حساس دندان است که توسط مینای دندان (در تاج) و سمنتوم (در ریشه) محافظت می‌شود. زمانی که این لایه‌های محافظ آسیب می‌بینند یا از بین می‌روند، عاج دندان نمایان می‌شود و محرک‌های خارجی می‌توانند به طور مستقیم به پایانه‌های عصبی داخل دندان برسند و احساس درد را ایجاد کنند.

چه عواملی باعث بروز حساسیت دندان می شوند؟

حساسیت دندان یکی از رایج ترین بیماری های دهان و دندان است که می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد. در این حالت، دندان‌ها به محرک‌های خارجی مانند سرما، گرما، شیرینی، اسیدیته یا حتی تماس فیزیکی واکنش نشان می‌دهند و درد یا ناراحتی ایجاد می‌کنند. این مشکل معمولاً به دلیل نمایان شدن عاج دندان، که لایه‌ای حساس در زیر مینای دندان است، رخ می‌دهد. در ادامه به بررسی عوامل مختلفی که می‌توانند موجب بروز حساسیت دندان شوند می‌پردازیم:

با فشار مسواک زدن

مسواک زدن با نیروی زیاد یا استفاده از مسواک‌های سخت می‌تواند به مینای دندان آسیب برساند و باعث ساییده شدن آن شود. این فشار اضافی روی دندان‌ها نه تنها مینای دندان را تضعیف می‌کند، بلکه می‌تواند باعث تحلیل لثه‌ها نیز شود. با نمایان شدن عاج دندان به دلیل از بین رفتن مینای محافظ، دندان‌ها به محرک‌های خارجی حساس‌تر می‌شوند.

تحلیل مینای دندان

تحلیل مینای دندان می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی مانند مصرف بیش از حد مواد غذایی و نوشیدنی‌های اسیدی، استفاده از محصولات سفیدکننده دندان با مواد شیمیایی قوی، و یا دندان‌قروچه رخ دهد. هنگامی که مینای دندان تحلیل می‌رود، عاج دندان نمایان شده و دندان‌ها به تغییرات دما و مواد غذایی حساس می‌شوند.

تحلیل لثه

تحلیل لثه‌ها می‌تواند به دلایلی مانند بیماری‌های لثه، مسواک زدن نادرست و با فشار زیاد، یا افزایش سن رخ دهد. با تحلیل رفتن لثه‌ها، ریشه‌های دندان که فاقد لایه‌ی محافظ مینایی هستند، نمایان می‌شوند. این ریشه‌ها بسیار حساس به محرک‌های خارجی هستند و می‌توانند درد و ناراحتی ایجاد کنند.

بیماری لثه

بیماری‌های لثه، مانند التهاب و عفونت لثه‌ها، می‌توانند منجر به تحلیل لثه‌ها و در نتیجه، نمایان شدن ریشه‌های دندان شوند. این بیماری‌ها باعث تخریب بافت‌های نگهدارنده دندان و در نهایت حساسیت دندان‌ها می‌شوند. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و تجمع پلاک‌های باکتریایی می‌تواند این بیماری‌ها را تشدید کند.

دندان‌قروچه

دندان‌قروچه یا براکسیسم، حالتی است که در آن فرد به طور ناخودآگاه دندان‌های خود را به هم می‌ساید یا به آن‌ها فشار می‌آورد. این وضعیت می‌تواند به مینای دندان آسیب رسانده و آن را ساییده کند، که در نتیجه عاج دندان نمایان شده و حساسیت دندان‌ها افزایش می‌یابد. دندان‌قروچه معمولاً در زمان خواب اتفاق می‌افتد و نیاز به مداخله درمانی دارد.

با شناخت این عوامل و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه می‌توان از بروز حساسیت دندان جلوگیری کرد و سلامت دهان و دندان را حفظ نمود. مشورت با دندانپزشک و رعایت توصیه‌های بهداشتی نقش مهمی در مدیریت و پیشگیری از این مشکل دارند.

روش های درمان حساسیت دندان

حساسیت دندان مشکلی است که می‌تواند زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد، اما خوشبختانه روش‌های متعددی برای درمان آن وجود دارد. این روش‌ها شامل درمان‌های دندانپزشکی و روش‌های خانگی می‌شوند که می‌توانند به کاهش درد و ناراحتی ناشی از حساسیت دندان کمک کنند. در ادامه به توضیح این روش‌ها می‌پردازیم.

درمان دندانپزشکی

درمان دندانپزشکی برای حساسیت دندان شامل روش‌های حرفه‌ای است که توسط دندانپزشک انجام می‌شود. این روش‌ها عبارتند از:

• استفاده از خمیر دندان مخصوص: دندانپزشک ممکن است خمیر دندانی با فرمولاسیون خاص برای دندان‌های حساس توصیه کند. این خمیر دندان‌ها حاوی ترکیباتی مانند نیترات پتاسیم یا فلوراید هستند که می‌توانند به مسدود کردن کانال‌های دنتین و کاهش حساسیت کمک کنند.
• فلوراید تراپی: دندانپزشک ممکن است از فلوراید به صورت ژل یا فوم برای تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت استفاده کند. فلوراید تراپی می‌تواند به تقویت مینای دندان و کاهش نفوذپذیری دنتین کمک کند.
• باندینگ رزین: در مواردی که حساسیت دندان به دلیل سایش یا آسیب مینای دندان است، دندانپزشک ممکن است از باندینگ رزین استفاده کند. این روش شامل استفاده از ماده‌ای رزینی بر روی سطح دندان‌های آسیب‌دیده است تا از دنتین محافظت کرده و حساسیت را کاهش دهد.
• پیوند لثه: اگر حساسیت دندان به دلیل تحلیل لثه‌ها و نمایان شدن ریشه دندان است، دندانپزشک ممکن است پیوند لثه را توصیه کند. این روش شامل استفاده از بافت لثه‌ای از قسمت‌های دیگر دهان برای پوشاندن ریشه‌های نمایان شده است.
• درمان ریشه (عصب‌کشی): در موارد شدید حساسیت دندان که دیگر روش‌ها مؤثر نیستند، دندانپزشک ممکن است درمان ریشه را توصیه کند. این روش شامل حذف عصب دندان و پر کردن کانال‌های ریشه است تا حساسیت به طور کامل از بین برود.

درمان خانگی

روش‌های خانگی نیز می‌توانند به کاهش حساسیت دندان کمک کنند. این روش‌ها عبارتند از:

• استفاده از خمیر دندان مخصوص دندان‌های حساس: انتخاب خمیر دندانی که مخصوص دندان‌های حساس طراحی شده است می‌تواند به کاهش حساسیت کمک کند. این خمیر دندان‌ها معمولاً حاوی نیترات پتاسیم یا استرانسیم کلرید هستند که به کاهش حساسیت دندان کمک می‌کنند.
• رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن منظم با استفاده از مسواک نرم و تکنیک صحیح مسواک زدن می‌تواند به جلوگیری از آسیب به مینای دندان و لثه‌ها کمک کند. استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید نیز می‌تواند مفید باشد.
• اجتناب از مواد غذایی و نوشیدنی‌های اسیدی: مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های اسیدی مانند نوشابه‌ها، آبمیوه‌های ترش، و غذاهای حاوی اسید می‌تواند مینای دندان را تضعیف کرده و حساسیت را تشدید کند. بهتر است مصرف این مواد را کاهش دهید و پس از مصرف آن‌ها دهان خود را با آب شستشو دهید.
• استفاده از دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید: دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید می‌توانند به تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت کمک کنند. استفاده منظم از این دهان‌شویه‌ها توصیه می‌شود.
• پرهیز از دندان‌قروچه: اگر دندان‌قروچه دارید، استفاده از محافظ دندان شبانه می‌تواند به جلوگیری از سایش مینای دندان و کاهش حساسیت کمک کند. مشورت با دندانپزشک در این زمینه می‌تواند مفید باشد.

با استفاده از ترکیبی از روش‌های درمان دندانپزشکی و خانگی می‌توان به طور موثری حساسیت دندان را مدیریت و کاهش داد. مهم است که در صورت بروز حساسیت دندان، به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت اصلی مشکل تشخیص داده شده و درمان مناسب ارائه شود.

روش های جلوگیری از حساسیت دندان.

برای جلوگیری از حساسیت دندان، اقدامات زیر را انجام دهید:

رعایت بهداشت دهان و دندان

• مسواک زدن صحیح: استفاده از مسواک نرم و فشار ملایم.
• خمیر دندان مخصوص: استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید.
• نخ دندان: استفاده روزانه برای حذف پلاک‌ها.

اجتناب از مواد غذایی اسیدی

• کاهش مصرف: محدود کردن مصرف نوشیدنی‌ها و غذاهای اسیدی.
• شستشوی دهان: شستشو با آب پس از مصرف مواد اسیدی.

استفاده از محافظ دندان

• محافظ شبانه: برای جلوگیری از دندان‌قروچه و سایش دندان‌ها.

معاینات منظم دندانپزشکی

• ویزیت‌های دوره‌ای: مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه و تمیز کردن دندان‌ها.

محافظت از لثه‌ها

• مسواک زدن با فشار ملایم: جلوگیری از تحلیل لثه‌ها.
• درمان بیماری‌های لثه: مراجعه به دندانپزشک در صورت بروز علائم بیماری لثه.

استفاده از محصولات حاوی فلوراید

• دهان‌شویه‌های فلوراید: استفاده منظم.
• محصولات حاوی فلوراید: ژل‌ها

با رعایت این نکات می‌توان از بروز حساسیت دندان جلوگیری کرد و سلامت دهان و دندان را حفظ نمود.

جمع بندی

حساسیت دندان مشکلی شایع است که به دلیل نمایان شدن عاج دندان و واکنش به محرک‌های خارجی مانند سرما، گرما، شیرینی و اسیدیته ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی مانند فشار مسواک زدن، تحلیل مینای دندان، تحلیل لثه، بیماری‌های لثه و دندان‌قروچه می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند.

برای پیشگیری و درمان حساسیت دندان، روش‌های دندانپزشکی شامل فلوراید تراپی، باندینگ رزین و محافظ شبانه، و همچنین روش‌های خانگی مانند استفاده از خمیر دندان مخصوص، رعایت بهداشت دهان و دندان، و اجتناب از مواد غذایی اسیدی موثر هستند. با رعایت این اقدامات می‌توان از بروز حساسیت دندان جلوگیری کرد و سلامت دهان و دندان را حفظ نمود.

دکتر حمیدرضا افضلی

سوالات متداول

حساسیت دندان چیست؟

حساسیت دندان واکنش دردناکی است که در پاسخ به محرک‌هایی مانند سرما، گرما، شیرینی و اسیدیته در دندان‌ها ایجاد می‌شود.

آیا دندانی که دچار حساسیت می شود را باید کشید؟

لزوماً نیازی به کشیدن دندانی که دچار حساسیت شده است نیست. روش‌های مختلفی برای درمان حساسیت دندان و حفظ سلامت آن وجود دارد. کشیدن دندان همیشه آخرین راه حل است، با این حال می توانید برای اطلاع از قیمت کاشت دندان به صفحه مربوطه مراجعه کنید.

عواملی که می‌توانند به بروز حساسیت دندان منجر شوند چیستند؟

فشار مسواک زدن، تحلیل مینای دندان، تحلیل لثه، بیماری‌های لثه و دندان‌قروچه از عواملی هستند که می‌توانند حساسیت دندان را ایجاد کنند.

چگونه می‌توان از حساسیت دندان جلوگیری کرد؟

از روش‌های جلوگیری از حساسیت دندان می‌توان به رعایت بهداشت دهان و دندان، اجتناب از مواد غذایی اسیدی، استفاده از محافظ دندان و معاینات منظم دندانپزشکی اشاره کرد.