آفت دهان یک نوع زخم است که در بافت نرم دهان ایجاد می‌شوند. این زخم ظاهری گرد یا بیضی دارد و مرکز آن‌ها سفید یا زردرنگ است. آفت‌ها مسری نیستند؛ اما باعث درد و ناراحتی هنگام غذاخوردن یا صحبت‌کردن می‌شوند. آفت دهان یکی از شایع ترین بیماری های دهان و دندان بوده و معمولاً در اثر آسیب‌دیدن بافت مخاطی دهان، استرس، خوردن برخی غذاها و کمبود ویتامین ایجاد می‌شود. این زخم معمولاً در مدت دو هفته بهبود پیدا می‌کند و برطرف می‌شود؛ اما در موارد شدید ممکن است از دهانشویه‌ها، ژل‌های موضعی و برخی داروها برای درمان آن استفاده کرد.
آفت دهان چیست؟
آفت دهان یک نوع زخم کوچک و کم عمق است که در مخاط دهان ایجاد می‌شود. این زخم‌ها معمولا گرد و بیضی شکل هستند، سفید یا زرد رنگ به نظر می‌رسند و حاشیه قرمز رنگی دارند. آفت‌ها روی بافت‌های نرم دهان (رو یا زیر زبان، داخل گونه‌ها، روس سقف دهان، لب‌ها و روی لثه) تشکیل می‌شوند. این زخم‌ها می‌توانند باعث احساس درد و سوزش شده و صحبت کردن یا غذا خوردن را کمی سخت کنند.
علائم شایع آفت دهان
آفت‌های دهان به شکل زخم‌های کوچک قرمز در بافت‌های نرم دهان دیده می‌شوند و مرکز سفیدرنگ یا زردرنگ دارند. این زخم‌ها باعث احساس درد خفیف می‌شوند. درد آفت اغلب بعد از 7 الی 10 روز برطرف شده و زخم نیز بعد از 1 الی 3 هفته به طور کامل درمان می‌شود. تب، ضعف فیزیکی و ورم غدد لنفاوی از علائم کمتر رایج آفت دهان هستند.
زخم‌های کوچک و دردناک
آفت به شکل یک یا چند زخم کوچک با مرکزی سفید یا زردرنگ ایجاد می‌شود که حاشیه آن‌ها قرمز است. زخم آفت معمولاً بسیار کوچک است و قطر آن کمتر از 1 میلی‌متر است اما در موارد نادر ممکن است قطر آن‌ها به یک 1.5 یا حتی 2.5 سانتی‌متر هم برسد. این زخم‌ها رو یا زیر زبان، در سقف دهان، قسمت داخلی گونه یا داخل لب‌ها تشکیل می‌شوند.
احساس سوزش و سوزن شدن
آفت‌ها معمولاً دردناک هستند. این زخم‌ها باعث احساس درد، سوزش و گزگز می‌شوند. این درد ممکن است شدید باشد و فرد مبتلا را هنگام غذاخوردن یا صحبت‌کردن اذیت کند. احساس سوزش ناشی از آفت ممکن است یک تا دو روز قبل از ظاهرشدن احساس شود.
انواع مختلف آفت دهان
آفت‌های دهان بر اساس شدت زخم و وخامت علائم ایجاد شده به سه دسته تقسیم می‌شوند.
آفت دهان کوچک (مینور)
شایع‌ترین نوع آفت دهان آفت کوچک یا مینور است. آفت‌های مینور کوچک هستند و قطر آن‌ها کمتر از 5 میلی‌متر است. این زخم‌ها ممکن است به شکل یک یا چند برجستگی کوچک به نظر برسند که باعث احساس درد و سوزش می‌شوند. آفت‌های مینور بعد از 1 تا 2 هفته خودبه خود بهبود پیدا می‌کنند.
آفت دهان بزرگ (ماژور)
افت دهان بزرگ که به آن آفت ماژور نیز گفته می‌شود شیوع کمتری نسبت به آفت مینور دارد؛ اما علائم آن شدیدتر است. این زخم‌ها بزرگ‌تر از آفت مینور هستند و قطر آن‌ها به بیشتر از 5 میلی‌متر می‌رسد. این نوع آفت به صورت تکی یا جفت تشکیل می‌شود و درد شدیدتری ایجاد می‌کند. خوب شدن این نوع زخم ممکن است چند هفته تا یک ماه زمان ببرد و حتی جای زخم آن هم باقی بماند.
آفت هرپتی فرم
آفت هرپتی فرم نوع بسیار نادری از آفت دهان است. این نوع زخم معمولاً از ترکیب چند آفت تشکیل شده که به‌صورت خوشه‌ای شکل‌گرفته‌اند. این نوع زخم ممکن است هفته‌ها برای خوب شدن به زمان نیاز داشته باشد. درد و علائم این نوع آفت نیز شدیدتر از انواع دیگر آفت است و ممکن است برای درمان آن مداخله پزشکی ضروری باشد.
راه های درمان آفت دهان
ازآنجایی‌که شایع‌ترین نوع آفت، آفت مینور است که خودبه‌خود درمان می‌شود، آفت‌های دهان معمولاً به درمان خاصی نیاز ندارند. درمان معمولاً زمانی انجام می‌شود که درد آفت خیلی شدید باشد و بیمار بخواهد زخم آن سریع‌تر بهبود پیدا کند.
درمان ممکن است شامل استفاده از ژل‌های موضعی ضدعفونی‌کننده و بی‌حس‌کننده، دهانشویه‌های ضدباکتریایی و حاوی هیدروژن پراکسید، داروهای مسکن و ضدالتهاب یا ژل‌های موضعی مثل بنزوکائین باشد. اگر علت ایجاد آفت کمبود ویتامین یا بیماری خاصی باشد، مکمل و داروی مناسب نیز تجویز می‌شود.
در مواردی که آفت از نوع شدید باشد، از تکنیک‌های مختلف پزشکی مثل کوتریزاسیون برای سوزاندن زخم و درمان آن استفاده می‌شود.
درمان های خانگی آفت دهان
افت دهان کوچک معمولاً خودبه‌خود درمان می‌شود و نیازی به اقدامات درمانی خاصی ندارد؛ اما اگر درد آن آزاردهنده شد، برای تسکین درد می‌توانید:
- دهان خود را با محلول آب‌نمک بشویید. نمک باعث ضدعفونی زخم شده و به کاهش التهاب آن کمک می‌کند.
- برای ترمیم زخم آفت می‌توانید از ژل آلوئه‌ورا استفاده کنید. این ژل به کاهش التهاب و تسکین درد آفت کمک می‌کند.
- عسل خاصیت ضدمیکروبی دارد. مالیدن مقداری عسل روی آفت می‌تواند باعث بهبود سریع‌تر آن شود.
- ماست پروبیوتیک بخورید.
- بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید و مسواک‌زدن و کشیدن نخ دندان را متوقف نکنید.
- روی محل زخم آفت یخ بگذارید.
- پراکسید هیدروژن را با کمی آب مخلوط کنید و آن را روی محل زخم آفت بزنید.
اگر آفت دهان شما خیلی بزرگ است، درد شدیدی ایجاد می‌کند یا بیشتر از دو هفته است که درمان نمی‌شود، شما باید برای درمان تخصصی به پزشک مراجعه کنید.
جهت رزرو نوبت و دریافت مشاوره تخصصی فرم زیر را تکمیل نمایید.
دلایل بروز آفت دهان
بر اساس نحقیقات در سایت mayoclinic ، بروز آفت دهان ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. رایج‌ترین دلایل ایجاد آفت عبارت‌اند از:
- آسیب‌دیدن بافت نرم دهان
- ضعف سیستم ایمنی
- کمبود برخی ویتامین‌ها
- حساسیت به شکلات، قهوه، توت‌فرنگی، پنیر، تخم‌مرغ، غذاهای اسیدی یا غذاهای تند
- استرس شدید
- تغییرات هورمونی
- استفاده از دهانشویه و خمیردندان‌های حاوی سدیم لوریل سولفات
- برخی باکتری‌های دهان یا باکتری‌هایی مثل هلیکوباکترپیلوری
- برخی از بیماری‌های گوارش مثل سلیاک یا کرون
- برخی از داروها مثل داروهای شیمی‌درمانی یا داروهای فشارخون
- خوردن بیش از حد آجیل و غذاهای گرمی
آسیب‌های دهانی و ضربه
گازگرفتن، ضربه خوردن، مسواک‌زدن شدید، خوردن غذاهای ترد و تیز یا حتی برخی روش‌های درمان دهان و دندان در دندانپزشکی می‌توانند باعث ایجاد آسیب جزئی در بافت دهان شده و زمینه‌ساز بروز آفت دهان باشند.
مشکلات سیستم ایمنی
ضعیف‌شدن سیستم ایمنی در اثر استرس، برخی بیماری‌ها مثل بیماری ایدز (HIV) و بیماری‌های خودایمنی می‌توانند باعث ایجاد آفت دهان شوند.
تاثیر کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
کمبود بعضی ویتامین‌ها و مواد معدنی مثل ویتامین B-12، زینک، آهن یا فولیک‌اسید می‌تواند منجر به ایجاد آفت دهان شود.
چگونه از آفت دهان پیشگیری کنیم؟
گاهی اوقات می‌توان با انجام یک سری اقدامات و رعایت برخی نکات ساده، از بروز آفت دهان پیشگیری کرد. نکاتی که باید در این زمینه رعایت کنید عبارت‌اند از:
- رعایت بهداشت دهان و دندان: رعایت نکات بهداشتی مثل مسواک‌زدن به مدت حداقل دو بار در روز و استفاده از نخ دندان یکی از اقدامات مؤثر برای پیشگیری از آفت است.
- استفاده از مکمل مناسب: اگر دچار کمبود ویتامین یا مواد معدنی خاصی هستید، باید از پزشک متخصص بخواهید که برای شما یک مکمل مناسب تجویز کند.
- مدیریت استرس: استرس یکی از دلایل ایجاد آفت است. سعی کنید استرس خود را مدیریت کرده و از حوادث استرس‌زا دوری کنید.
- رژیم غذایی مناسب: از خوردن غذاهایی که به آن‌ها حساسیت دارید یا از خوردن غذاهای تند و داغ که باعث تحریک زخم آفت می‌شوند پرهیز کنید.
- مراقبت از سلامت بافت دهان: اگر تحت درمان ارتودنسی هستید، براکت‌ها می‌توانند به بافت مخاطی دهان شما آسیب بزنند. اگر براکت‌های شما تیز هستند این مورد را به دندانپزشک خود اطلاع بدهید و از وکس مخصوص استفاده کنید.
جمع بندی
آفت دهان یکی از شایع‌ترین انواع زخم‌های دهانی است. این زخم معمولاً درد و ناراحتی خفیفی ایجاد می‌کند به‌صورت خود به خودی درمان می‌شود. استرس، کمبود ویتامین و تغییرات هورمونی از دلایل رایج ایجاد آفت هستند. زخم افت دهان معمولاً به درمان نیاز ندارد؛ اما گاهی باعث ایجاد درد شدید و مشکلاتی در غذاخوردن یا صحبت‌کردن می‌شود که فرد باید برای رفع آن به یک دندانپزشک مجرب مراجعه کند. همچنین با رعایت برخی نکات مثل داشتن رژیم غذایی مناسب و رعایت بهداشت می‌توانیم از بروز آفت دهان پیشگیری کنیم.
کلینیک دندانپزشکی حمیدرضا افضلی
سوالات متداول
برخی از مهمترین و رایج ترین سوالاتی که توسط کاربران در زمینه آفت دهان بیان می شود عبارتند از:
آیا آفت دهان مسری است؟
خیر آفت‌های دهان مسری نیستند؛ زیرا در اثر عفونت ایجاد نمی‌شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر آفتی دارید که به طور غیرمعمول بزرگ است و باعث درد و ناراحتی شدید شده است، بیشتر از دو هفته است که درمان نمی‌شود، یا با تب همراه است، بهتر است به یک دندانپزشک مراجعه کنید تا آن را بررسی کند.
چه افرادی بیشتر دچار آفت دهان می‌شوند؟
افرادی که در دهه 20 سالگیشان هستند، خانم‌ها، افرادی که دچار بیماری‌های مربوط به سیستم ایمنی هستند و افرادی که زمینه ارثی ابتلا به آفت دهان دارند بیشتر در معرض خطر آن هستند.
علت ایجاد شدن هم زمان چند افت در دهان چیست؟
بعضی از افراد ممکن است به دلیل استرس، تغییرات هورمونی، ضعیف‌بودن سیستم ایمنی، کمبود ویتامین و آسیب‌دیدن بافت مخاط دهان چند آفت در دهانشان ایجاد شود.
علت ایجاد آفت دهان در دوران بارداری چیست؟
تغییرات هورمونی، استرس و تغییر رژیم غذایی از دلایل رایج آفت دهان هستند. در دوران بارداری به دلیل حساسیت بیشتر بیماری‌ها و اهمیت بالای درمان زخم‌ها، شاید بهتر باشد که برای درمان آن به یک دندانپزشک مراجعه کنید.