ژنژیویت نوعی بیماری خفیف پریودنتال است که با التهاب، قرمزی و خونریزی لثه همراه است. ژنژیویت در اثر رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان و تجمع پلاک و تارتار ایجاد می‌شود. درصورتی‌که برای درمان به‌موقع اقدام شود، این بیماری در مراحل اولیه و با جرم‌گیری و روت پلنینگ درمان می‌شود؛ اما در صورت عدم درمان و پیشرفت، ژنژیویت به پریودنتیت تبدیل می‌شود که نوعی عفونت پیشرفته لثه است. با مسواک‌زدن، استفاده از نخ دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک می‌توان از ژنژیویت پیشگیری کرد.
ژنژیویت چیست؟
به التهاب لثه ژنژیویت گفته می‌شود. ژنژیویت مرحله اولیه بیماری‌های پریودنتال (بیماری‌های لثه) است. بیماری پریودنتال به التهاب و عفونت خفیفی گفته می‌شود که بافت‌های اطراف دندان (لثه، رباط‌های پریودنتال و استخوان) را درگیر می‌کند. ژنژیویت باعث قرمزی، تورم و خونریزی لثه می‌شود و باید درمان شود؛ زیرا در صورت پیشرفت باعث پریودنتیت (بیماری پیشرفته پریودنتال) و ازدست‌رفتن دندان می‌شود.
علائم و نشانه‌های ژنژیویت
ژنژیویت در مراحل اولیه با علائم خفیفی بروز می‌کند که به‌مرور با پیشرفت بیماری آن علائم شدیدتر می‌شوند.
علائم اولیه ژنژیویت
علائم اولیه ژنژیویت عبارت‌اند از:
- التهاب و تورم لثه‌ها
- خونریزی لثه
- قرمز یا بنفش شدن لثه
- احساس درد
- بوی بد دهان
- حساس شدن لثه‌ها
علائم پیشرفته ژنژیویت
ژنژیویت پیشرفته به پریودنتیت تبدیل می‌شود. علائم پریودنتیت عبارت‌اند از:
- عمیق‌شدن پاکت‌های پریودنتال و تجمع پلاک و تارتار
- ترشح عفونت
- تحلیل لثه
- درد شدید
- آبسه‌های پریودنتال
- لق شدن دندان‌ها
- ازدست‌رفتن دندان‌ها
چرا کلینیک دکتر افضلی را انتخاب کنیم؟
تأثیر ژنژیویت بر بهداشت دهان و دندان
ژنژیویت در نتیجه رعایت‌نکردن بهداشت ایجاد شده است. در صورت ادامه‌پیداکردن این مورد، پلاک‌های جمع شده در اطراف دهان و لثه سفت شده و به تارتار تبدیل می‌شوند. تارتار ساختار سفتی دارد و تنها با تمیزکردن تخصصی از بین می‌رود. همچنین این بیماری باعث خونریزی لثه می‌شود که مسواک‌زدن و رعایت بهداشت را برای بیمار سخت‌تر می‌کند.
در صورت عدم درمان و ادامه‌پیداکردن عفونت، چسبندگی رباط‌های پریودنتال کمتر می‌شود و پلاک‌ها به عمق بیشتری از لثه و اطراف دندان نفوذ می‌کنند. پیشرفت عفونت می‌تواند باعث لق شدن یا ازدست‌رفتن دندان‌ها شود. در نهایت این عفونت ممکن است به سایر نقاط دهان و همچنین اندام‌های دیگر بدن گسترش پیدا کند و مشکلات جدی‌تری ایجاد کند.
علل و عوامل خطر ژنژیویت
شایع‌ترین علت ژنژیویت رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان است. درحقیقت ژنژیویت پاسخ التهابی بدن به تجمع پلاک و تارتار است. زمانی که پلاک و تارتار برای مدت طولانی روی دندان و در خط لثه باقی بماند، باعث تحریک لثه و قرمزشدن و التهاب آن می‌شود.
بهداشت دهان و دندان ضعیف
ژنژیویت در اثر رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان و تجمع پلاک در اطراف دندان‌ها ایجاد می‌شود. پلاک یک ماده چسبناک است که از باکتری، مخاط دهان و ذرات غذا تشکیل شده است. پلاک در اطراف دندان، روی آن و در خط لثه جمع می‌شود. اگر پلاک به طور منظم با مسواک‌زدن از بین نروند، به‌مرورزمان سخت می‌شوند و به تارتار یا جرم دندان تبدیل می‌شود. تجمع پلاک و تارتار باعث پوسیدگی دندان و التهاب لثه می‌شود.
تأثیر سیگارکشیدن و مصرف دخانیات
نتایج یک تحقیق که در سال 2015 در ncbi انجام شده است، نشان داده است که سیگار کشیدن و مصرف دخانیات با ابتلا به ژنژیویت و پریودنتیت مرتبط است. ترکیبات مضر موجود در سیگار و دیگر دخانیات باعث از بین رفتن چسبندگی رباط های پریودنتال شده و منجر به افزایش تعداد و عمق پاکت‌های پریودنتال (periodontal pockets) می‌شود. در نتیجه سیگار کشیدن باعث تحلیل لثه و افزایش احتمال بروز ژنژویت و دیگر بیماری‌های پریودنتال می‌شود.
داروها و شرایط پزشکی مرتبط
برخی از شرایط، بیماری‌ها و مصرف برخی از داروها می‌توانند احتمال بروز ژنژیویت را بیشتر کنند. این شرایط عبارت‌اند از:
- حاملگی یا اختلالات هورمونی
- سابقه خانوادگی بیماری‌های لثه
- دیابت
- خشکی دهان
- برخی داروهای مربوط به صرع، فشارخون، سرطان و قرص‌های ضدبارداری
- کمبود ویتامین C
- دندان‌های کج و نامرتب که به‌راحتی تمیز نمی‌شوند
تشخیص ژنژیویت
در صورت مشاهده علائم ژنژیویت، شما باید به دندانپزشکی مراجعه کنید. دندانپزشک وضعیت لثه‌های شما را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که علت التهاب لثه بیماری ژنژیویت است. سپس درمان مناسب آغاز می‌شود.
برای معاینه لثه دندانپزشک از یک پروب مخصوص استفاده می‌کند. این پروب مدرج است و شیارهایی به فاصله یک میلی‌متر روی آن کشیده شده است. پزشک با این پروب خط لثه را بررسی می‌کند و عمق شیار بین لثه و دندان را اندازه‌گیری می‌کند. اگر این عمق بین 1 تا 3 میلی‌متر باشد، لثه سالم است و اگر این عدد بیشتر از 4 میلی‌متر باشد، نشان دهنده بیماری و عفونت لثه است.
بعد از تشخیص عفونت لثه در معاینه بالینی، پزشک از شما می‌خواهد که یک تصویر رادیوگرافی از دندان‌هایتان تهیه کنید. این تصویر به تشخیص بهتر عمق پاکت پریودنتال کمک می‌کند و مشخص می‌کند که عفونت و التهاب لثه به استخوان نیز آسیب رسانده است یا خیر. بعد از بررسی عکس رادیوگرافی، درصورتی‌که عفونت شدید باشد، دندانپزشک شما را به یک متخصص پریودنتیست ارجاع می‌دهد.
درمان‌های ژنژیویت
درمان زودهنگام ژنژیویت از پیشرفت عفونت و از ازدست‌رفتن دندان‌ها جلوگیری می‌کند. اولین قدم برای درمان ژنژیویت جرم‌گیری و تمیزکردن تخصصی دندان‌ها هست. طی این درمان باکتری‌ها، پلاک و تارتار از اطراف لثه و دندان‌ها شسته می‌شوند و از بین می‌روند.
در قدم بعدی، ممکن است انجام روت پلنینگ ضروری باشد. روت پلنینگ مانند جرم‌گیری برای ازبین‌بردن پلاک و تارتار انجام می‌شود؛ اما تفاوت آن با جرم‌گیری آن است که روت پلنینگ تا عمق بیشتری پیش می‌رود و ریشه دندان‌ها را نیز از پلاک و تارتار تمیز می‌کند.
در صورت عفونت شدید داروهای آنتی‌بیوتیک و جراحی لثه نیز ممکن است ضروری باشد. همچنین اگر التهاب و عفونت لثه به دلیل ترمیم نادرست دندان یا قرارگرفتن نادرست بریج یا پل دندان و روکش دندان باشد، این مورد باید برطرف و اصلاح شود.
مراقبت‌های خانگی برای ژنژیویت
تمیزکردن تخصصی دندان‌ها تا حد زیادی باعث کاهش التهاب و عفونت می‌شود؛ اما شما باید نتیجه آن را با رعایت بهداشت و مسواک‌زدن حفظ کنید. همچنین ممکن است دندانپزشک برای شما دهان‌شویه آنتی‌باکتریال تجویز کند تا به طور منظم در منزل از آن استفاده کنید.
روش‌های درمان خانگی ژنژیویت نیز در کاهش التهاب و درمان مؤثر هستند. این روش‌ها عبارت‌اند از:
استفاده از دهان‌شویه آب‌نمک: مقدار کمی نمک را با یک لیوان آب ولرم مخلوط کنید و دهان خود را به‌صورت روزانه با آن بشویید. آب‌نمک به کاهش التهاب کمک می‌کند.
نوشیدن چای سبز: چای سبز حاوی آنتی‌اکسیدان است، می‌تواند به کاهش باکتری‌های دهان و التهاب لثه کمک کند و در درمان ژنژیویت مؤثر باشد. درنتیجه نوشیدن یک یا دو لیوان چای سبز در روز توصیه می‌شود.
پیشگیری از ژنژیویت
بعد از درمان ژنژیویت، رعایت مراقبت‌های لازم برای پیشگیری از بروز مجدد التهاب و عفونت ضروری است.
روش‌های بهداشتی مناسب برای جلوگیری از ژنژیویت
همان‌طور که گفته شد، رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان اولین و مهم‌ترین علت بروز ژنژیویت است؛ بنابراین با رعایت بهداشت می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد.
مسواک‌زدن: شما باید حداقل دو بار در روز و هر بار به مدت دو دقیقه مسواک بزنید. مسواک‌زدن باید به شیوه صحیح و با مسواک و خمیردندان مناسب انجام شود.
استفاده از نخ دندان: شما باید حداقل یک‌بار در روز از نخ دندان استفاده کنید و ذرات غذایی که بین دندان‌ها باقی‌مانده‌اند را تمیز کنید.
دهان‌شویه: استفاده از دهان‌شویه مناسب می‌تواند به پیشگیری از بروز ژنژیویت و جلوگیری از پیشرفت آن کمک کند.
اهمیت مراجعات منظم به دندانپزشک
مراجعه منظم به دندانپزشکی باعث می‌شود که التهاب و بیماری‌های لثه در مراحل اولیه تشخیص داده شوند و به‌موقع برای درمان آن‌ها اقدام شود. همچنین تمیزکردن تخصصی دندان‌ها و جرم‌گیری دندان در دندانپزشکی باعث ارتقای سلامتی دهان و دندان‌های شما می‌شود از تجمع پلاک و تارتار جلوگیری می‌کند.
جهت رزرو نوبت و دریافت مشاوره تخصصی فرم زیر را تکمیل نمایید.
جمع بندی
همان‌طور که در این مقاله بررسی کردیم، به التهاب و بیماری خفیف لثه ژنژیویت می‌گوییم. ژنژیویت معمولاً با قرمزی، تورم و خونریزی لثه همراه است و باید به‌موقع برای درمان آن اقدام شود. زیرا در صورت پیشرفت عفونت، ژنژیویت می‌تواند به بیماری پریودنتال شدید یا پریودنتیت تبدیل شود.
ژنژیویت را می‌توان با جرم‌گیری و روت پلنینگ دندان، مصرف آنتی‌بیوتیک و رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان درمان کرد. همچنین مسواک‌زدن، استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه مناسب می‌تواند از بروز این التهاب پیشگیری کند.
کلینیک دندانپزشکی دکتر حمیدرضا افضلی
سوالات متداول
ژنژیویت چیست؟
ژنژیویت نوعی بیماری خفیف پریودنتال (بیماری لثه) است که باعث قرمزی، تورم و خونریزی لثه می‌شود.
آیا ژنژیویت قابل‌درمان است؟
برخلاف دیگر بیماری‌های لثه، اگر ژنژیویت به‌موقع تشخیص داده شود و برای درمان آن اقدام شود، قابل‌درمان است.
آیا ژنژیویت خودبه‌خود درمان می‌شود؟
مراحل اولیه و خفیف ژنژیویت ممکن است با مسواک‌زدن و استفاده از نخ دندان به‌صورت منظم درمان شود؛ اما برای اطمینان از پیشرفت‌نکردن آن باید برای درمان به دندانپزشک مراجعه کنید.
درمان‌شدن ژنژیویت چه مدت زمان می‌برد؟
درصورتی‌که التهاب لثه خفیف باشد، با درمان صحیح و تخصصی بعد از 2 الی 3 هفته درمان می‌شود.
آیا غرغره کردن آب‌نمک برای درمان ژنژیویت مفید است؟
بله. شستن دهان با آب‌نمک به تمیزشدن پلاک‌ها و باکتری‌ها کمک می‌کند. همچنین آب‌نمک به بهبود التهاب و تورم لثه نیز کمک می‌کند.