ازدست‌رفتن دندان‌ها نه‌تنها بر زیبایی لبخند و اعتمادبه‌نفس افراد تأثیر می‌گذارد، بلکه نحوه غذاخوردن و صحبت‌کردن افراد را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. روش‌های مختلفی برای جایگزین‌کردن دندانهای ازدست‌رفته وجود دارد؛ اما دردسترس‌ترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش، استفاده از دندان مصنوعی است.
دندان مصنوعی انواع مختلفی دارد و می‌تواند چند دندان، یا تمامی دندانهای فرد را جایگزین کند. انواع، مزایا و معایب و هزینه دندان مصنوعی را در ادامه بررسی می‌کنیم.
دندان مصنوعی چیست؟
دندانهای مصنوعی یکی از روش‌های قدیمی و پرکاربرد برای جایگزین‌کردن دندانهای ازدست‌رفته هستند. دندان‌مصنوعی یا دنچر نوعی پروتز است که برای پرکردن جای خالی دندانهای ازدست‌رفته و بهبود توانایی جویدن و صحبت‌کردن استفاده می‌شود. این پروتز ممکن است به‌عنوان جایگزینی برای تعدادی از دندان‌ها یا همه‌ی آن‌ها استفاده شود. این روش درمانی نسبت به ایمپلنت دندان هزینه کمتری دارد.
انواع دندان مصنوعی
دندانهای مصنوعی انواع مختلفی دارند و می‌توانیم آن‌ها را بر اساس تعداد دندان‌هایی که جایگزین می‌کنند یا بر اساس ثابت و متحرک بودن دسته‌بندی کنیم.
فراموش نکنید که نوع دندان‌مصنوعی مناسب برای هر فرد، بر اساس شرایطی مثل سلامت استخوان فک، تعداد دندانهای باقی‌مانده فرد و… توسط دندانپزشک تعیین می‌شود.
دندان مصنوعی کامل
اگر بیمار اکثر دندان‌ها یا تمامی دندانهای فک بالا، فک پایین یا هر دو را ازدست‌داده باشد، باید از دندان مصنوعی کامل استفاده کند. در این حالت، دندان مصنوعی به‌گونه‌ای ساخته می‌شود که تمامی دندانهای ازدست‌رفته هر فک را جایگزین کند. به دندان‌مصنوعی کامل دست دندان نیز گفته می‌شود.
دندان مصنوعی کامل بر اساس نحوه قرارگیری در دهان و تکیه‌گاهش دو نوع ثابت و متحرک دارد.
دندان مصنوعی متحرک
اگر دست‌دندان با پایه لثه‌ای روی قوس فکی قرار بگیرد و بیمار بتواند هر زمانی که می‌خواهد آن را از دهانش خارج کند یا دوباره در دهانش بگذارد، به آن دندان مصنوعی کامل گفته می‌شود. دندان مصنوعی متحرک، قیمت مناسب‌ترین نوع دندان‌مصنوعی است.
این نوع پروتز، را می‌توان با چسب روی لثه‌ها محکم کرد؛ اما گاهی اوقات ممکن است هنگام صحبت‌کردن یا غذاخوردن جابه‌جا شود.
دندان مصنوعی ثابت
دندان مصنوعی متحرک به دلیل قیمت مناسب و سهولت استفاده خیلی پرکاربرد است؛ اما بعضی وقت‌ها جابه‌جا می‌شود. جابه‌جاشدن دست دندان گاهی اوقات برای بیمار اذیت‌کننده می‌شود؛ به همین دلیل می‌توان چند پایه تیتانیومی ایمپلنت را داخل هر استخوان فک قرارداد و سپس دندان مصنوعی را روی آن متصل می‌کرد. دندان مصنوعی ثابت بهترین جایگزین برای دندانهای ازدست‌رفته است.
برخی از پروتزهای دندان که بر پایه ایمپلنت هستند، مانند اوردنچر، قابلیت جداشدن از ایمپلنت و اتصال مجدد به آن را دارند؛ اما برخی دیگر مانند All On 4 قابلیت جابه‌جایی ندارند و به‌صورت دائمی به استخوان فک متصل می‌شوند.
دندان مصنوعی جزئی
دندانهای مصنوعی جزئی، به عنوان یک راه حل موقت یا دائمی برای جبران فاقدی دندان‌ها، به بسیاری از افراد کمک می‌کند تا از زیبایی و عملکرد دندان‌هایشان بهره‌مند شوند. این نوع دندان‌ها ممکن است به شما اجازه دهند تا بازگردیدن به لبخند طبیعی‌تان را تجربه کنید، به‌خصوص در مواردی که یک یا چند دندان جلویی از دندانهایتان از بین رفته باشد. علاوه بر این، در مقایسه با هزینه کاشت دندان جلو، دندانهای مصنوعی جزئی گزینه‌ای اقتصادی‌تر می‌باشد که می‌تواند به طور موثری برای اصلاح تغییرات جذری در ساختار دهان و صورت شما کمک کند.
دندان مصنوعی جزئی انواع مختلفی دارد که عبارت‌اند از:
پروتز پارسیل اکریلیکی: در این نوع پارسیل، قسمت لثه مانند پروتز از جنس اکریلیک ساخته می‌شود. جنس اکریلیک نسبتاً سخت است؛ اما آزاردهنده نیست.
پروتز پارسیل ژله‌ای: در این نوع پروتز، بخش لثه مانند از یک ماده منعطف و نرم ژله‌مانند ساخته می‌شود.
پروتز پارسیل با پایه فلزی: این نوع پروتز بیشتر برای افرادی که یک یا چند تا از دندانهای آسیاب خود را ازدست‌داده‌اند مناسب است. پایه این پروتزها از جنس فلز کروم و کبالت و اکریلیک ساخته می‌شود و به دندانهای خلفی گیر داده می‌شود.
مزایا و معایب دندان مصنوعی
دندان‌هایی که به دلیل کهولت سن و پوسیدگی دندان شدید از بین رفته‌اند باید در اولین فرصت جایگزین شوند. یکی از رایج‌ترین و ساده‌ترین راه جایگزینی استفاده از دندان‌مصنوعی است. این روش درمانی مزایا و معایب مختلفی دارد.
مزایای دندان مصنوعی
اولین و اصلی‌ترین مزیت دندان مصنوعی، جایگزین‌کردن دندانهای ازدست‌رفته است. این روش درمانی هزینه مقرون به صرفه‌ای دارد. دیگر مزایای دندان مصنوعی عبارت‌اند از:
- دندان مصنوعی متحرک برای افرادی که ممنوعیت کاشت ایمپلنت دارند، یک روش درمانی مناسب است.
- این روش درمانی جویدن و غذاخوردن را برای بیماران راحت‌تر می‌کند میل آن‌ها را به غذاخوردن را بیشتر می‌کند.
- ازدست‌دادن دندان‌ها و جای خالی آن‌ها روی نحوه صحبت‌کردن تأثیر می‌گذارد. استفاده از دندان مصنوعی این مشکل را برطرف می‌کند.
- خالی بودن جای دندان روی زیبایی لبخند تأثیر می‌گذارد. پروتز کامل دندان لبخند زیبایی را برای بیماران فراهم می‌کند.
معایب دندان مصنوعی
با وجود مزایای بسیار زیاد جایگزین‌کردن دندانهای ازدست‌رفته و استفاده از دندان‌مصنوعی، این روش درمانی با چالش‌هایی همراه است. برخی از این معایب عبارت‌اند از:
- استفاده از دندان مصنوعی، به‌خصوص برای اولین‌بار، کمی سخت است و فرد ممکن است احساس ناراحتی کند. خوردن غذاهای سفت و ترد هم با دندان مصنوعی سخت است.
- صحبت‌کردن با دندان مصنوعی نیز کمی چالش‌برانگیز است و اداکردن صحیح کلمات در روزهای اول استفاده از دندان مصنوعی کمی دشوار است.
- اگر فرد بخواهد از دندان مصنوعی ثابت استفاده کند، باید مراحل کاشت ایمپلنت را پشت سر بگذارد. کاشت ایمپلنت یک عمل تهاجمی است که با درد و خونریزی همراه است.
- استفاده از دندان مصنوعی ثابت یا متحرک نیازمند رعایت بهداشت است. این دندان‌ها باید به طور منظم و صحیح تمیز شوند.
- دندان مصنوعی متحرک از تحلیل استخوان فک جلوگیری نمی‌کند. به همین دلیل فرم استخوان و ظاهر پوست فرد کمی تغییر می‌کند.
- جابه‌جاشدن و تکان‌خوردن پروتز دندان، یکی دیگر از معایب پروتز دندان متحرک است.
چرا کلینیک دکتر افضلی را انتخاب کنیم؟
فرایند ساخت و نصب دندان مصنوعی
افرادی که چند دندان خود را ازدست‌داده‌اند یا تعداد زیادی دندان آسیب‌دیده دارند که باید کشیده شوند، ممکن است کاندید مناسبی برای استفاده از دندان مصنوعی باشند. این افراد باید توسط دندانپزشک متخصص معاینه شوند و شرایط آن‌ها به‌صورت تخصصی بررسی شود.
مشاوره اولیه و ارزیابی
هنگام جلسه مشاوره، دندانپزشک بهداشت دهان و دندان فرد را بررسی می‌کند و درمورد سلامت عمومی بیمار از او سوال می‌پرسد. سپس بافت لثه و وجود عفونت در ناحیه دهان بیمار بررسی می‌شود. در این مرحله دندانهای باقی‌مانده بیمار نیز بررسی می‌شوند و در صورت لزوم برای کشیدن دندان‌ها برنامه‌ریزی می‌شود.
ممکن است پزشک برای اطمینان از سلامت استخوان فک و میزان استحکام آن، برای بیمار عکس رادیوگرافی تجویز کند. بعد از انجام این ارزیابی‌ها، درصورتی‌که بیمار کاندید استفاده از پروتز دندان باشد، برای او قالب‌گیری انجام می‌شود.
مراحل قالب‌گیری و ساخت
قالب‌گیری یکی از مراحل بسیار مهم ساخت دندان‌مصنوعی است؛ زیرا باعث می‌شود دندان مصنوعی ساخته شده، دقیقاً مناسب فرم دهان و فک بیمار باشد. قالب‌گیری ممکن است به شیوه سنتی با استفاده از مواد خمیری شکل و مخصوص قالب‌گیری یا با دستگاه‌های مدرن تصویربرداری سه‌بعدی انجام شود. سپس قالب ساخته شده به لابراتوار دندانسازی فرستاده می‌شود. در لابراتوار بر اساس متریال انتخاب شده و شکل قالب‌ها، برای بیمار یک دست‌دندان سفارشی ساخته می‌شود.
لازم به ذکر است که اگر بیمار بخواهد از دندان مصنوعی ثابت استفاده کند، باید مراحل کاشت ایمپلنت را نیز پشت سر بگذارد. کاشت ایمپلنت دوره درمان را کمی طولانی‌تر می‌کند.
نصب و تنظیم دندان مصنوعی
در نهایت بعد از اتمام ساخت پروتز دندان، دندان مصنوعی باید روی لثه بیمار قرار بگیرد تا پزشک آن را از نظر طراحی خط لبخند و طراحی دندان نیش بررسی کند. راحت بودن و اندازه بودن دندان مصنوعی نیز در این مرحله چک می‌شود و قسمت‌های اضافه پروتز نیز برداشته و برطرف می‌شوند.
مقایسه دندان مصنوعی با دیگر روش‌های جایگزینی دندان
روش‌های مختلفی برای جایگزین‌کردن دندان‌ها کشیده شده وجود دارد؛ اما مناسب‌ترین روش باید بر اساس شرایط بیمار و توسط دندانپزشک تعیین شود.
بهترین روش برای جایگزین‌کردن دندان ازدست‌رفته، کاشت ایمپلنت است. در این روش، یک پایه تیتانیومی داخل استخوان فک کاشته می‌شود، سپس یک تاج دندان روی آن قرار می‌گیرد. کاشت ایمپلنت از تحلیل‌رفتن استخوان فک جلوگیری می‌کند و یک روش مطمئن و ایمن است؛ اما این روش نسبت به استفاده از دندان مصنوعی به هزینه بیشتری نیاز دارد.
اگر بیمار یک یا دو دندان کنار هم را از دست داد باشد، آن را می‌توان با بریج یا پل دندان جایگزین کرد. در این حالت، دو طرف بریج باید دو دندان سالم باشد تا به‌عنوان پایه بریج قرار بگیرند. این روش به دلیل آسیب رساندن به دندانهای دو طرف بریج، تنها در مواقع خاص توصیه می‌شود.
هزینه‌ها و پوشش بیمه‌ای دندان مصنوعی
استفاده از دندان مصنوعی، قیمت مناسب‌ترین روش برای جایگزین‌کردن دندانهای کشیده شده است. هزینه این روش درمانی به عوامل مختلفی مثل نوع دندان مصنوعی موردنیاز، جنس آن و تعداد دندانهای ازدست‌رفته بستگی دارد و بدون معاینه نمی‌توان مبلغ مشخصی برای آن در نظر گرفت. عوامل دیگری مثل شهر و منطقه جغرافیایی، میزان سابقه و تجربه دندانپزشک و دستمزد لابراتوار دندانسازی هم بر هزینه دندان مصنوعی تأثیر می‌گذارند.
از آنجایی استفاده از دندان مصنوعی یک روش درمانی برای جبران ازدست‌رفتن تمامی دندان‌ها است، بخشی از هزینه‌های آن تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار می‌گیرد. برای اطلاع از مقدار دقیق آن، می‌توانید با کارشناس بیمه کلینیک صحبت کنید.
مراقبت و نگهداری از دندان مصنوعی
طول عمر پروتز دندان به جنس آن و به نحوه نگهداری از آن بستگی دارد. در صورت نگهداری صحیح از پروتز دندان، طول عمر و ماندگاری آن بیشتر می‌شود.
تمیزکردن و بهداشت
رعایت بهداشت دهان و دندان و تمیزکردن صحیح دندان مصنوعی اهمیت بسیار زیادی دارد. بر اساس متن oral health foundation یکی از سازمان های معتبر ترویج بهداشت دهان و دندان، شما باید هر روز دندان مصنوعی را از دهان خود خارج کنید، سپس لثه و دندان مصنوعی را تمیز کنید. برای تمیزکردن دندان مصنوعی از یک مسواک نرم استفاده کنید. در صورت تأیید دندانپزشک می‌توانید از یک خمیردندان غیر ساینده هم برای مسواک‌زدن دندان مصنوعی استفاده کنید.
فراموش نکنید که هر روز لثه‌ها و روی زبان خودتان را با یک مسواک نرم به‌آرامی بشویید. در نهایت، به طور منظم و به‌صورت دوره‌ای به دندانپزشک مراجعه کنید تا سلامت لثه‌ها و پروتز دندانتان را تأیید کند.
نکات مربوط به استفاده روزانه
دندان مصنوعی نباید خشک شود. اکریلیک به‌کاررفته برای ساخت دندان مصنوعی در صورت خشک‌شدن، سفت و شکننده می‌شود و به لثه‌ها آسیب می‌زند. به همین دلیل شما باید هر روز دندان مصنوعی را قبل از خواب و به مدت شش ساعت داخل آب یا محلول مخصوص پروتز دندان بگذارید.
عادت‌کردن به استفاده از پروتز دندان به زمان نیاز دارد. در این مدت از خوردن غذاهای سفت پرهیز کنید.
برای شستن دندان مصنوعی از خمیردندان‌های ساینده یا خمیردندان‌های سفیدکننده استفاده نکنید.
تعمیرات و نگهداری دوره‌ای
دندان مصنوعی به‌مرورزمان دچار فرسایش و ساییدگی می‌شود و شکستگی آن اتفاق شایعی است که در اثر نگهداری غیرصحیح اتفاق می‌افتد. همچنین در اثر چاق شدن و لاغرشدن، دندان مصنوعی ممکن است تنگ یا گشاد شود. در برخی موارد دندان مصنوعی را می‌توان ترمیم کرد؛ اما گاهی اوقات باید برای بیمار یک پروتز جدید ساخته شود.
باتوجه‌به دلایلی که گفته شد، افرادی که از دندان مصنوعی استفاده می‌کنند باید به‌صورت دوره‌ای و منظم به دندانپزشک مراجعه کنند تا از سالم‌بودن پروتزشان اطمینان حاصل کنند و در صورت آسیب‌دیدن آن، به‌موقع برای ترمیم آن اقدام کنند.
نتیجه گیری
استفاده از دندان مصنوعی یا دست دندان یک روش غیرتهاجمی و مقرون‌به‌صرفه برای جایگزین کردن دندان‌هایی است که از دست رفته‌اند. امروزه این پروتز باتوجه‌به نیاز بیماران در مدل‌های مختلف ثابت و متحرک ساخته می‌شود.
دندان مصنوعی پروتزی است که بیمار باید به طور مداوم و روزانه از آن استفاده کند به همین دلیل، مراقبت صحیح و نگهداری درست از آن اهمیت بالایی دارد.
کلینیک دندانپزشکی دکتر حمیدرضا افضلی
جهت رزرو نوبت و دریافت مشاوره تخصصی فرم زیر را تکمیل نمایید.
سوالات متداول
دندان مصنوعی تکی چیست؟
دندان مصنوعی تکی یا تکه‌ای همان دندان مصنوعی پارسیل است که برای جایگزین‌کردن دو یا چند دندان استفاده می‌شود.
دندان مصنوعی چسبی چیست؟
دندان مصنوعی کامل متحرک و دندان مصنوعی پارسیل را می‌توانید به کمک چسب مخصوص پروتز دندان، ثابت کنید. در این حالت به آن‌ها دندان مصنوعی چسبی نیز گفته می‌شود.
علت درد لثه بعد از استفاده از دندان مصنوعی چیست؟
گاهی دندان مصنوعی ممکن است باعث زخم شدن و آسیب‌دیدن لثه یا تحلیل لثه شود که همگی می‌توانند بااحساس درد در لثه همراه باشند. رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان هم می‌تواند یکی دیگر از دلایل درد باشد. در صورت طولانی‌شدن احساس درد حتماً آن را با دندانپزشک خود در میان بگذارید.