بریج یا پل دندان: راهکار حرفه‌ای برای بازسازی دندان‌

یک روش سریع و راحت برای جایگزین‌کردن دندان ازدست‌رفته، استفاده از بریج یا پل دندان است. بریج نوعی پروتز است که ظاهری شبیه به سه یا چند تاج دندان به‌هم‌چسبیده دارد. تاج‌های ابتدا و انتهای بریج به دندان‌های کناری نصب می‌شوند و تاج میانی یا پونتیک جای دندان ازدست‌رفته را پر می‌کند. در ادامه انواع بریج دندان و مزایا و معایب آن را بررسی می‌کنیم.

تعریف بریج یا پل دندان

بریج یا پل دندان یک روش درمانی و زیبایی دندانپزشکی است که می‌تواند یک یا چند دندان ازدست‌رفته را جایگزین کند. بریج (bridge) یک کلمه انگلیسی و به معنی پل است. این روش همان‌طور که از نامش پیداست، به کمک دو دندانی که در کنار فضای خالی باقی‌مانده‌اند، جای دندان یا دندان‌های ازدست‌رفته را پر می‌کند.

ساختار بریج به این صورت است که در دو طرف آن، دو روکش دندان و در وسط آن یک یا دو پونتیک وجود دارد. پونتیک یک پروتز ثابت و شبیه تاج دندان است. هنگام قراردادن بریج، دو دندان کنار فضای خالی مثل پایه عمل می‌کنند. به این صورت که هر دو تراشیده می‌شوند و روی هرکدام یکی از روکش‌ها دندان نصب می‌شود. به‌این‌ترتیب جای خالی دندان ازدست‌رفته با پونتیک بریج پر می‌شود.

انواع بریج‌های دندانی

انواع بریج یا پل دندان عبارت‌اند از:

بریج‌های سنتی

بریج‌های سنتی قدیمی‌ترین و رایج‌ترین نوع بریج هستند. این نوع بریج‌ها شامل دو روکش برای اتصال به دو دندان کناری و یک یا چند پونتیک (یک نوع دندان‌مصنوعی) برای پر کردن جای خالی دندان ازدست‌رفته هستند. بریج سنتی زمانی قابل‌استفاده است که دو دندان کناری سالم باشند.

بریج‌های کنسولی

بریج کنسولی یا بریج معلق تقریباً مشابه بریج سنتی است با این تفاوت که بریج کنسولی تنها یک روکش دارد و ازیک‌طرف به دندان سالم متصل می‌شود. ازآنجایی‌که بریج کنسولی تنها یک ‌پایه و یک نقطه اتصال دارد، نسبت به بریج‌های سنتی آسیب‌پذیرتر است.

بریج‌های مریلند

بریج مریلند ساختاری شبیه به بریج سنتی دارد. به معنی که از دو طرف به دو دندان سالم متصل می‌شود. اما تفاوت آن با بریج سنتی این است که بریج مریلند روکش ندارد و نصب آن کم تهاجمی‌تر است. بریج مریلند به‌وسیله دو زائده بال مانند به پشت دو دندان کناری متصل می‌شود این بریج معمولاً برای جایگزین‌کردن یکی از دندان‌های ازدست‌رفته جلو استفاده می‌شوند. در بریج مریلند بال‌ها از جنس سرامیک یا فلز و پونتیک از جنس فلزسرامیک یا سرامیک ساخته می‌شود.

بر اساس یک گزارش موردی که در مجله دندانپزشکی ncbi منتشر شده است، تا هفت سال بعد از نصب بریج مریلند با بال‌های فلزی و پونتیک سرامیکی برای بیمار، بیمار و دندانپزشک هر دو از نظر عملکرد و زیبایی از نتیجه رضایت داشته‌اند و بیمار دچار التهاب یا تحلیل لثه نشده است.

بریج‌های متکی بر ایمپلنت

بریج‌های متکی بر ایمپلنت بهترین و بادوام‌ترین نوع بریج هستند. این بریج ساختاری شبیه به بریج سنتی دارد اما روکش‌ها در آن به‌جای نصب‌شدن روی دندان سالم، روی پایه ایمپلنت نصب می‌شوند.

بریج بر پایه ایمپلنت زمانی استفاده می‌شود که بیمار در یک قوس فکی، دو یا چند دندان کنار هم را ازدست‌داده است. به طور مثال اگر فردی سه دندان کنار هم را ازدست‌داده باشد، یک ایمپلنت در ابتدای جای خالی و یکی در انتهای آن کاشته می‌شود. سپس روکش‌های بریج روی پایه‌های ایمپلنت نصب می‌شوند.

مزایا و معایب بریج دندان

استفاده از بریج یا پل دندان مانند هر روش زیبایی و درمانی دیگری، مزایا و معایبی دارد.

مزایای استفاده از بریج دندان

ازآنجایی‌که پل‌های دندان، دندان ازدست‌رفته را جایگزین می‌کنند، می‌توانند از جنبه‌های مختلف درمانی و زیبایی مفید باشند. مزایای استفاده از پل دندان عبارت‌اند از:

• بازیابی و بهبود توانایی جویدن
• زیبا کردن لبخند و با پرکردن جای خالی دندان ازدست‌رفته
• جلوگیری از جابه‌جاشدن دندان‌های باقی‌مانده
• جلوگیری از تحلیل استخوان فک بعد از کشیدن دندان
• بهبود گفتار و تلفظ
• حفظ فرم صورت

علاوه بر موارد گفته شده، بریج‌های مریلند و بریج‌های سنتی مزایای دیگری هم دارند که عبارت‌اند از: کم تهاجمی بودن، عدم خونریزی، هزینه مقرون‌به‌صرفه و نصب سریع

معایب و چالش‌های بریج دندان

بریج‌ها مانند دیگر روش‌های زیبایی دندانپزشکی، معایب و عوارضی دارند که عبارت‌اند از:

• تراشیدن شدن دندان‌های سالم و تغییر ظاهر آن‌ها برای نصب بریج
• مقاومت کم در برابر شکستگی
• امکان شل‌شدن یا جابه‌جاشدن بریج
• افزایش خطر پوسیدگی و عفونت دندان‌های پایه ی بریج
• تجمع باکتری و ذرات غذا زیر روکش یا زیر پونتیک بریج

علاوه بر موارد گفته شده، بریج‌هایی که بر پایه ایمپلنت هستند، به دلیل پروسه کاشت پایه ایمپلنت، کمی تهاجمی‌تر هستند و بیمار با عوارض کاشت ایمپلنت مثل درد، خونریزی، احتمال عفونت، التهاب و… نیز مواجه می‌شود.

مقایسه با سایر روش‌های جایگزینی دندان

بریج دندان، ایمپلنت، پروتزهای متحرک (دندان مصنوعی) و پروتزهای ثابت دندان، چهار روش اصلی برای جایگزین‌کردن دندان ازدست‌رفته هستند.

همان‌طور که گفته شد، بریج دندان یک روش کم تهاجمی است که می‌تواند بدون درد و خونریزی یک یا دو دندان ازدست‌رفته را جایگزین کند. این روش قیمت مقرون‌به‌صرفه تری نسبت به قیمت کاشت دندان دارد. بریج بیشتر برای دندان‌های جلویی مناسب هستند. چرا که این دندان‌ها کمتر در معرض فشار جویدن قرار می‌گیرند. برای نصب بریج دندان‌های کناری باید تراشیده شوند.

ایمپلنت و بریج بر پایه ایمپلنت دو نوع پروتز ثابت هستند که برای جایگزین‌کردن دندان کشیده شده به کار می‌روند. ایمپلنت برای یک‌دندان ازدست‌رفته و بریج بر پایه ایمپلنت معمولاً برای دو یا چند دندان ازدست‌رفته به کار می‌رود. این روش‌ها ماندگاری خوبی دارند و به دندان‌های سالم آسیب نمی‌زنند. اما هزینه و دوران نقاهت آن نسبت به روش‌های دیگر بیشتر است.

پروتز متحرک یا دندان‌مصنوعی تکه‌ای هم یکی از روش‌هایی است که برای جایگزین‌کردن چند دندان ازدست‌رفته استفاده می‌شود. این روش هزینه کمی دارد؛ اما ممکن است مشکلاتی مثل درد و التهاب را برای بیمار ایجاد کند. صحبت‌کردن با پروتز متحرک هم سخت است و احتمال جابه‌جاشدن آن در حین صحبت یا غذاخوردن وجود دارد.

اگر تعداد دندان‌های از دست رفته زیاد باشه با دندان مصنوعی کامل یا اوردنچر می‌توان آن‌ها را جایگزین کرد.

مراقبت و نگهداری از بریج دندان

با مراقبت صحیح از بریج یا پل دندان و رعایت بهداشت دهان و دندان شما می‌توانید طول عمر مفید پل دندان را بیشتر کنید و سلامت دندان‌های دو طرف آن را حفظ کنید.

راهنمایی‌های بهداشتی روزانه

دندان‌هایی که به‌عنوان پایه بریج انتخاب می‌شوند و روکش بریج روی آن‌ها نصب می‌شود، تا حد زیادی در خطر پوسیدگی قرار دارند. مسواک‌زدن مؤثرترین روش برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های دو طرف بریج و در نتیجه افزایش طول عمر بریج است. به همین دلیل بعد از نصب بریج دندان، باید حداقل دو بار در روز با مسواک و خمیردندان مناسب مسواک بزنید. همچنین ممکن است دندانپزشک شما مسواک مخصوصی را برای شما تجویز کرده باشد که با استفاده از آن بتوانید اطراف بریج را بهتر تمیز کنید. کشیدن نخ دندان را فراموش نکنید. حداقل یک‌بار در روز از نخ دندان استفاده کنید تا ذرات باقی‌مانده غذا را از اطراف دندان‌ها و بریج تمیز کنید.

تمیزکاری و حفظ بهداشت بریج

تمیزکردن بریج دندان باید به‌صورت روزانه در منزل و به کمک مسواک و نخ دندان انجام شود. اما در صورت صلاح دید دندانپزشک، ممکن است از شما خواسته شود تا برای تمیزکردن تخصصی دندان‌ها به‌صورت منظم به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید.

در این جلسات، دندانپزشک ممکن است جرم‌ها و پلاک‌های دندان که در اطراف بریج جمع می‌شوند و با مسواک‌زدن به‌خوبی برطرف نمی‌شوند را با جرم‌گیری دندان از بین ببرد.

مراجعات منظم به دندانپزشک

بعد از نصب پل دندان، شما باید به‌صورت دوره‌ای و منظم به دندانپزشک مراجعه کنید. طی این مراجعات، سلامت پل و دندان‌های اطراف آن بادقت بررسی می‌شوند تا در صورت وجود هرگونه مشکل مثل آسیب‌دیدن پل دندان یا پوسیدگی دندان زیر روکش، به‌موقع برای برطرف‌شدن آن اقدام شود. همچنین در این معاینات، جرم و پلاک‌هایی که تمیز کردنشان با مسواک راحت نیست و می‌توانند خطر پوسیدگی دندان را بیشتر کنند  تمیز می‌شوند.

رژیم غذایی

داشتن رژیم غذایی مناسب بعد از نصب بریج دندان اهمیت زیادی دارد. چرا که بریج‌های دندان (پل‌های سنتی، مریلند و کنسولی) آسیب‌پذیر هستند و در معرض شکستن قرار دارند.

معمولاً بلافاصله بعد از نصب بریج دندان، دندانپزشک به شما توصیه می‌کند که از خوردن غذاها و تنقلات چسبناک پرهیز کنید. چون می‌توانند باعث شل‌شدن یا جداشدن روکش‌ها بشوند. خوردن غذاهای ترد و سفت مثل آجیل، چیپس، هویج و… هم بلافاصله بعد از نصب بریج توصیه نمی‌شود. در درازمدت هم هنگام خوردن این غذاها باید خیلی مراقب باشید و سعی کنید آن‌ها را با سمت دیگر دندان‌هایتان بجوید.

مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین هم باید تاحدامکان کم شود تا از پوسیدگی دندان‌های زیر روکش تاحدامکان پیشگیری شود.

اگر پل دندان شما بر پایه ایمپلنت باشد، رژیم غذایی جداگانه‌ای به شما توصیه می‌شود تا زمانی که محل کاشت ایمپلنت بهبودیافته و زخم باز و خونریزی نداشته باشد.

مشکلات رایج و راه‌حل‌های بریج دندان

برخی از مشکلات رایجی که به دنبال نصب بریج یا پل دندان ممکن است تجربه کنید عبارت‌اند از:

حساسیت دندان‌های پایه

برای نصب پل دندان، یک یا هر دو دندان کناری باید تراشیده شوند تا روکش پل دندان روی آن‌ها نصب شود. تراشیده شدن دندان می‌تواند باعث حساسیت دندان به سرما و گرما شود که معمولاً تا یک هفته بعد از نصب پل دندان برطرف می‌شوند. در صورت ادامه‌دار شدن حساسیت این مورد باید به دندانپزشک اطلاع داده شود.

سایش و شکستگی بریج

بریج‌های دندان با استفاده از چسب مخصوصی روی دندان‌های کناری نصب می‌شوند. این چسب ممکن است به‌مرور فرسوده و شل شده و باعث جابه‌جاشدن یا بلندشدن بریج بشود. در این حالت بریج دندان بیشتر در معرض فرسایش و آسیب قرار می‌گیرد. همچنین بریج‌ها مقامت نسبتاً کمی دارند و در معرض شکسته‌شدن هستند. یک ضربه محکم یا خوردن غذای ترد می‌تواند باعث شکستگی بریج دندان بشود.

مشکلات تطابق و جاگذاری

پل دندان باید بر اساس شرایط دهان و دندان شما ساخته شود. به همین دلیل قبل از ساختن آن، از دندان‌های شما قالب‌گیری می‌شود. درصورتی‌که پل دندان به‌خوبی ساخته نشود یا به‌درستی در جایش نصب نشود، ممکن است باعث مشکلاتی مثل احساس درد، التهاب، عفونت و آبسه لثه و ظاهر نامناسب پل دندان بشود.

مقایسه هزینه‌های انواع مختلف بریج

بریج‌های سنتی و مریلند از روش‌های مقرون‌به‌صرفه و سریع برای جایگزین‌کردن دندان ازدست‌رفته محسوب می‌شوند و اما بریج‌هایی که بر پایه ایمپلنت هستند، گران‌تر از سایر بریج‌ها هستند و در چندین جلسه درمانی انجام می‌شوند.

عوامل دیگری مثل تعداد دندان‌های ازدست‌رفته، جنس بریج، کیفیت مواد مورداستفاده برای ساخت بریج، درمان‌های جانبی و هزینه دستمزد دندانپزشک هم روی قیمت بریج یا پل دندان تأثیر می‌گذارند.

نتیجه گیری

بریج یا پل دندان یک روش ساده و مقرون‌به‌صرفه برای پر کردن جای خالی دندان کشیده شده است. بریج‌ها انواع مختلفی دارند که تفاوت آن‌ها عمدتاً به نوع اتصال بریج به دندان یا استخوان فک مربوط می‌شود. کیفیت مواد مورداستفاده در ساخت بریج، نحوه ساخت و نصب آن و انجام مراقبت‌های لازم، از عواملی هستند که روی ماندگاری بریج تأثیر می‌گذارند. با رعایت نکات مراقبتی می‌توانید ماندگاری بریج دندان را بیشتر کنید.

کلینیک دندانپزشکی دکتر حمیدرصا افضلی

سوالات متداول

ماندگاری و عمر بریج دندان چقدر است؟

ماندگاری بریج دندان تا حد زیادی به نحوه مراقبت از آن و کیفیت مواد مورداستفاده برای ساخت بریج بستگی دارد. به‌طورکلی، عمر این روش متوسط و بین 7 تا 10 سال است.

بهترین نوع بریج کدام است؟

بهترین نوع بریج باتوجه‌به شرایطی مثل سن بیمار، محل و تعداد دندان ازدست‌رفته، تراکم استخوان فک، هزینه مدنظر بیمار و وضعیت دندان‌های کنار برای هر فرد به‌صورت تخصصی تعیین می‌شود.

آیا می‌توان بریج دندان را تعویض کرد؟

در مواردی که بریج دندان آسیب‌دیده باشد؛ اما دندان‌های کناری همچنان سالم باشند، دندانپزشک بریج دندان را تعویض می‌کند.