اگر هنگام مسواک‌زدن لثه شما کمی خونریزی کرد، یا چند روز است که احساس می‌کنید لثه‌هایتان قرمزتر از همیشه هستند و کمی ملتهب شده‌اند، ممکن است که به بیماری های لثه مبتلا شده باشید. بیماری لثه به عفونت و التهابی می‌گوییم که لثه و بافت‌های اطراف ریشه دندان را درگیر کرده است. این بیماری‌ها در مراحل اولیه قابل‌درمان هستند؛ اما در صورت عدم رسیدگی و درمان می‌توانند عوارض جبران‌ناپذیری داشته باشند. در این مقاله انواع بیماری های لثه را به شما معرفی کرده‌ایم و مراحل پیشرفت آن‌ها را توضیح داده‌ایم. مقاله را مطالعه کنید و پس از آشنایی با علت و روش‌های درمان این بیماری‌ها، برای شروع درمان به یک دندانپزشک مجرب مراجعه کنید.
انواع بیماری های لثه
بیماری های لثه از التهاب لثه شروع می‌شوند و در بدترین حالت باعث ازدست‌رفتن دندان می‌شوند. این بیماری‌ها انواع مختلفی دارند که عبارت‌اند از:
ژنژیویت (التهاب اولیه لثه)
به التهاب لثه ژنژیویت می‌گوییم. ژنژیویت اولین و خفیف‌ترین مرحله بیماری لثه است و بیشترین شیوع را در میان بیماری های لثه دارد. ژنژیویت عمدتاً به دلیل رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان (مسواک‌نزدن به‌صورت منظم و صحیح) ایجاد می‌شود و خود را به‌صورت تورم، قرمزی و خونریزی لثه هنگام مسواک‌زدن نشان می‌دهد. ژنژیویت ممکن است با تجمع پلاک (ترکیبی از باکتری، ذرات غذا و مخاط دهان) در اطراف دندان‌ها نیز همراه باشد.
به‌جز رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان، اختلالات هورمونی، برخی داروها مثل داروی فشارخون و بیماری‌هایی مثل دیابت هم می‌توانند احتمال بروز ژنژیویت را بیشتر کنند.
در ژنژیویت استخوان فک هنوز درگیر عفونت نشده است به همین دلیل اگر التهاب لثه در مراحل اولیه تشخیص داده شود قابل‌درمان است و با رعایت بهداشت دهان و دندان، مصرف آنتی‌بیوتیک و دهان‌شویه مناسب برطرف می‌شود.
پریودنتیت (التهاب پیشرفته لثه)
اگر ژنژیویت به‌موقع درمان نشود، به یک بیماری پیشرفته التهابی و مزمن تبدیل می‌شود که به آن پرودنتیت می‌گوییم. پریودنتینت بر اساس شدت علائم و میزان گسترش آن به بافت‌های اطراف دندان به سه نوع خفیف، متوسط و شدید دسته‌بندی می‌شود.
پریودنتیت خفیف: پریودنتیت خفیف بعد از ژنژیویت آغاز می‌شود. در پریودنتیت خفیف یا مراحل اولیه پریودنتیت، لثه از دندان‌ها فاصله می‌گیرد و فضای کوچکی به نام پاکت (پاکت لثه یا پاکت پریودنتال) بین لثه و دندان ایجاد می‌شود. به‌مرور باکتری‌ها داخل این پاکت‌ها جمع می‌شوند. مسواک و نخ دندان نمی‌توانند این پاکت‌ها تمیز کنند؛ بنابراین باکتری‌ها باعث عفونت لثه می‌شوند. در این حالت لثه با مسواک‌زدن یا نخ دندان کشیدن خونریزی می‌کند، لثه کمی تحلیل می‌رود و استخوان فک نیز کمی آسیب می‌بیند.
پریودنتیت متوسط: در صورت عدم درمان پریودنتیت خفیف، باکتری‌ها به‌مرور به رباط‌ها، بافت‌های نرم و استخوانی که دندان‌ها را در جایشان محکم کرده‌اند آسیب می‌زنند. در نتیجه تکیه‌گاه استخوانی دندان آسیب می‌بیند و دندان لق می‌شود. در این حالت ممکن است اطراف خط لثه چرک دیده شود. بوی بد دهان و احساس درد هم از علائم پریودنتیت متوسط هستند. همچنین در این مرحله عفونت می‌تواند باعث پاسخ التهابی بدن شود.
پریودنتیت شدید: پریودنتیت شدید یا پیشرفته یکی از شدیدترین بیماری‌های لثه است. در این مرحله بافت همبند، لثه و استخوانی که دندان‌ها را نگه می‌دارند از بین می‌روند. در این مرحله بیمار هنگام جویدن غذا درد شدیدی احساس می‌کند و دهانش بوی خیلی بدی دارد. در پریودنتیت شدید بیمار به‌احتمال زیاد دندان‌های خود را از دست می‌دهد.
لوکوپلاکیا (لکه‌های سفید روی لثه)
بر اساس تعریف منتشر شده در سایت موسسه ملی سرطان آمریکا، لوکوپلاکیا به لکه‌های سفید یا خاکستری رنگی گفته می‌شود که در داخل دهان به‌ویژه روی لثه، زبان، داخل گونه و زیر زبان ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها با خراشیدن از بین نمی‌روند. لوکوپلاکیا اغلب در اثر سیگارکشیدن یا جویدن تنباکو ایجاد می‌شود؛ اما زیاده‌روی در مصرف الکل، استفاده از دندان مصنوعی نامناسب، دندان‌های شکسته، ناهموار و تیزی که به طور پیوسته به بافت دهان سابیده می‌شوند هم در به‌وجودآمدن آن مؤثر هستند. لکوپلاکیاها اغلب خوش‌خیم هستند؛ اما گاهی اوقات سرطانی یا نشانه اولیه سرطان هستند.
پریکرونیت (التهاب لثه در اطراف دندان عقل)
به نقل از وبسایت دانشکده دندانپزشکی دانشگاه کلمبیا نیویورک، به التهاب و عفونت لثه در اطراف دندان عقل نهفته یا دندان عقل نیمه نهفته پریکرونیت (Pericoronitis) گفته می‌شود. اگر دندان عقل به طور کامل نروید، بخشی از بافت لثه روی آن باقی می‌ماند که به آن فلپ می‌گوییم. فلپ بستر مناسبی برای رشد باکتری‌ها است؛ زیرا ذرات باقی‌مانده غذا به‌راحتی در زیر و اطراف فلپ جمع می‌شوند. تجمع باکتری‌ها در این محل باعث عفونت و التهاب می‌شود.
پریکرونیت خفیف با علائمی مثل درد و تورم در اطراف دندان عقل، بوی بد یا احساس طعم بد در دهان و ترشح چرک خود را نشان می‌دهد. در موارد شدیدتر، بخشی از صورت و غدد لنفاوی ورم می‌کنند و فک دچار اسپاسم می‌شود. در این حالت عفونت به گردن و گلو رسیده است و روی توانایی تنفس و بلع تأثیر می‌گذارد و می‌تواند زندگی بیمار را تهدید کند. درمان پریکرونیت معمولاً شامل مصرف آنتی‌بیوتیک، جراحی دندان عقل و جراحی لثه برای برداشتن فلپ است.
ضایعات اندو-پریو (عفونت همزمان لثه و ریشه دندان)
به بافت‌های لثه، استخوان آلوئول (استخوانی که دور ریشه دندان را فراگرفته است)، لیگامان پریودنتال و سمنتوم که دندان را به استخوان فک متصل می‌کنند بافت پریودنتوم می‌گوییم. ضایعات اندو-پریو (Perio-Endo Lesions) به التهاب و عفونتی گفته می‌شود که هر دو بافت پالپ دندان (ریشه دندان) و بافت پریودنتوم (پریودنتال) را درگیر کرده است.
عفونت دندان، بیماری‌های لثه و برخورد ضربه به دندان یا لثه می‌تواند باعث ایجاد ضایعات اندو-پریو شود. احساس درد در دندان یا لثه، تورم لثه، آبسه دندان، حساسیت دندان و لق شدن آن می‌تواند از علائم عفونت همزمان لثه و ریشه دندان باشد. برای درمان این بیماری لثه، عفونت پالپ دندان باید با عصب کشی برطرف شود. عفونت لثه نیز با تمیزکردن عمیق لثه و گاهی جراحی لثه و جراحی استخوان فک درمان می‌شود. در نهایت آنتی‌بیوتیک‌ها نیز برای کنترل عفونت تجویز می‌شوند.
علائم بیماری های لثه
علائم بیماری‌های لثه عمدتاً شامل موارد زیر است:
ورم و قرمزی لثه
همان‌طور که گفتیم ژنژیویت یا التهاب لثه اولین و خفیف‌ترین حالت بیماری های لثه است. در این حالت لثه‌ها متورم و قرمزتر از حالت طبیعی به نظر می‌رسند.
خونریزی لثه
خونریزی لثه یکی از علائم رایج بیماری های لثه است و معمولاً هنگام مسواک‌زدن یا استفاده از نخ دندان اتفاق میفتد.
بوی بد دهان
بوی بد دهان از علائم شایع پریودنتیت و عفونت لثه است. این بو در اثر تجمع باکتری‌ها یا ترشح چرک ایجاد می‌شود و نشان‌دهنده عفونت لثه است.
درد و حساسیت دندان
درد یکی از علائمی است که از مراحل اولیه بیماری لثه، به دلیل تورم و التهاب لثه هنگام مسواک‌زدن یا کشیدن نخ دندان احساس می‌شود. به‌مرور با پیشرفت بیماری، باکتری‌های بیشتری در خط لثه و اطراف دندان تجمع می‌کنند و احساس درد بیمار بیشتر می‌شود. در موارد پیشرفته، بیماری لثه باعث تحلیل لثه، لق شدن دندان و احساس درد شدید به‌خصوص هنگام جویدن غذا می‌شود.
تحلیل لثه باعث می‌شود ریشه دندان‌ها آشکار شوند و به دلیل نبودن لایه‌های محافظ، سرما و گرما باعث حساسیت دندان می‌شوند.
لق شدن دندان‌ها
در حالت پیشرفته بیماری لثه، باکتری‌ها به عمق لثه نفوذ می‌کنند و به بافت‌های نگهدارنده دندان و استخوان اطراف آن آسیب می‌زنند. این آسیب باعث تحلیل استخوان و لق شدن دندان می‌شود.
چرا کلینیک دکتر افضلی را انتخاب کنیم؟
علت بیماری های لثه
اصلی‌ترین و مهمترین دلیل ابتلا به بیماری‌های لثه پلاک دندان است. پلاک دندان ماده چسبناکی است که از باکتری، مواد غذایی باقی‌مانده و مخاط دهان تشکیل می‌شود. پلاک دندان شامل انواع مختلفی از باکتری است که با نفوذ به خط لثه و تجمع در آن باعث عفونت لثه می‌شوند. رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان باعث تجمع پلاک، سفت‌شدن آن و تبدیل‌شدن آن به تارتار (جرم دندان) می‌شود. بدن نسبت به تجمع باکتری با التهاب لثه واکنش نشان می‌دهد. در نتیجه لثه از دندان فاصله می‌گیرد و باکتری‌ها به عمق بیشتری از پاکت پریودنتال نفوذ می‌کنند. علاوه بر این
- سیگارکشیدن
- دیابت نوع 2
- چاقی
- بیماری‌هایی مثل لوسمی و HIV
- خشکی دهان
- کمبود ویتامین C
- ژنتیک
- تغییرات هورمونی
مواردی هستند که احتمال ابتلا به بیماری های لثه را بیشتر می‌کنند.
درمان بیماری های لثه
اولین نکته‌ای که برای درمان بیماری های خفیف تا پیشرفته لثه به بیمار گفته می‌شود این است که بیمار باید بهداشت دهان و دندان را رعایت کند. سپس بسته به‌شدت بیماری لثه، تکنیک‌های مختلف برای درمان به کار گرفته می‌شوند.
تمیز کردن عمیق دندان‌ها (اسکیلینگ و روت پلنینگ)
اسکیلینگ یا جرم‌گیری یکی از اولین اقداماتی است که برای درمان بیماری های لثه انجام می‌شود. در این روش پلاک‌ها و جرم‌ها از روس سطح دندان و از خط لثه تمیز می‌شوند. جرم‌گیری ممکن است با استفاده از ابزار مخصوص، لیزر یا دستگاه اولتراسونیک انجام شود.
روت پلنینگ نوعی جرم‌گیری عمیق است. در این روش لثه تا عمق بیشتری تمیز می‌شود و باکتری‌ها و جرم‌ها از اطراف ریشه دندان تمیز می‌شوند. روت پلنینگ کمک می‌کند که لثه دوباره به دندان بچسبد و عمق پاکت پریودنتال کمتر شود.
استفاده از دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده
دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال یا ضدباکتری بخش مهمی از درمان بیماری های لثه هستند. دهانشویه‌ها به‌راحتی به فضای بین دندان‌ها و پاکت‌های پریودنتال نفوذ می‌کند و نقاطی که مسواک به آن‌ها نفوذ نمی‌کند را به‌خوبی از باکتری‌ها پاک می‌کند.
داروهای آنتی‌بیوتیک
داروهای آنتی‌بیوتیک به دو صورت موضعی و خوراکی وجود دارند و به درمان عفونت باکتریایی کمک می‌کنند. آنتی‌بیوتیک‌های موضعی شامل دهان‌شویه‌های مخصوص و ژل‌های حاوی آنتی‌بیوتیک هستند که به پاکت‌های پریودنتال نفوذ می‌کنند و آن‌ها را به‌خوبی ضدعفونی می‌کنند.
جراحی لثه در موارد پیشرفته
برای درمان بیماری‌های پیشرفته لثه مثل پریودنتیت پیشرفته، از تکنیک‌های مختلف جراحی لثه برای درمان استفاده می‌شود.
یکی از این تکنیک‌ها جراحی فلپ لثه یا کاهش پاکت است. در این روش پریودنتیست (دندانپزشک متخصص بیماری های لثه) بخشی از لثه را می‌برد و آن را به عقب برمی‌گرداند. این کار دسترسی به ریشه دندان‌ها را بهتر می‌کند تا پریودنتیست با جرم‌گیری و روت پلنینگ بهتر آن را تمیز کند. سپس اگر دندانپزشک تشخیص بدهد که استخوان زیر لثه نیز درگیر شده است و آسیب‌دیده است ممکن است بخشی از استخوان را هم بردارد. سپس لثه به‌جای قبلش برمی‌گردد و بخیه زده می‌شود.
پیوند لثه و استخوان
زمانی که لثه در اثر ابتلا به بیماری از بین می‌رود، لثه اصطلاحاً تحلیل می‌رود، خط لثه پایین‌تر می‌آید و ریشه برخی از دندان‌ها دیده می‌شوند. برای رفع این مشکل و تقویت لثه در آن ناحیه، مقدار کمی بافت از سقف دهان برداشته می‌شود و به محل آسیب‌دیده پیوند زده می‌شود. این جراحی از تحلیل بیشتر لثه جلوگیری می‌کند، ریشه دندان‌ها را می‌پوشاند و ظاهر دندان‌ها و لبخند را بهتر می‌کند.
اگر استخوان‌های اطراف دندان آسیب‌دیده باشند و از بین رفته باشند، جراحی پیوند استخوان هم برای درمان استفاده می‌شود. پیوند استخوان دندان را در جایش نگه می‌دارند نمی‌گذارد دندان از دست برود. این جراحی به رشد مجدد استخوان طبیعی هم کمک می‌کند.
جهت رزرو نوبت و دریافت مشاوره تخصصی فرم زیر را تکمیل نمایید.
جمع بندی
بیماری های لثه جز مهمترین بیماری‌های دهان دندان هستند؛ زیرا اگر به‌موقع تشخص داده یا درمان نشوند، می‌توانند باعث ازدست‌رفتن دندان و حتی تشدید بیماری‌های دیگر بشوند. ژنژیویت، پریودنتیت، لوکوپلاکیا، پریکرونیت و ضایعات اندو-پریو از مهمترین بیماری های لثه هستند. بیماری‌های لثه در موارد خفیف و متوسط با رعایت بهداشت دهان و دندان، استفاده از دهان‌شویه مناسب، داروی آنتی‌بیوتیک و در موارد شدید جراحی درمان می‌شوند. رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک به طور مؤثری از بازگشت این بیماری‌ها پیشگیری می‌کند.
کلینیک تخصصی دندانپزشکی دکتر حمیدرضا افضلی
سوالات متداول
در ادامه به مهمترین سوالات در زمینه بیماری های لثه می پردازیم.
علت بیماری لثه چیست؟
رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان، ژنتیک، رژیم غذایی نامناسب، استعمال دخانیات، تغییرات هورمونی، بیماری‌ها سیستمیک و خودایمنی، دیابت، دندان قروچه، نوشیدن الکل و مصرف برخی از داروها علت ایجاد شده بیماری‌های لثه هستند.
بیماری‌های لثه چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
بیماری لثه معمولاً با بررسی شرایط لثه، معاینه لثه با پروب پریودنتال، بررسی سابقه سلامت بیمار و خانواده او و گرفتن عکس رادیوگرافی تشخیص داده می‌شود.
چگونه از بیماری‌های لثه پیشگیری کنیم؟
دندان‌هایتان را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید. یک‌بار در روز از نخ دندان استفاده کنید. از استعمال دخانیات پرهیز کنید. رژیم غذایی سالمی داشته باشید. هر شش ماه یک‌بار برای چکاپ به دندانپزشکی مراجعه کنید.
عوارض بیماری لثه چیست؟
اگر بیماری لثه به‌موقع درمان نشود می‌تواند ساختارهای نگهدارنده دندان را از ببرد و باعث لق شدن و ازدست‌رفتن لثه بشود. همچنین جابه‌جاشدن دندان‌ها، آبسه دندان، تحلیل لثه و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، تنفسی و دیابت از دیگر عوارض بیماری‌های لثه هستند.