به حالتی که فرد دندان‌های خود را محکم روی هم فشار دهد یا آن‌ها را به هم بسابد، دندان قروچه یا براکسیزم گفته می‌شود. دندان قروچه ممکنه است در حالت خواب یا در حالت بیداری اتفاق بیفتد. عواملی مثل ژنتیک، اضطراب و استرس، برخی بیماری‌ها و مصرف برخی از داروها از علت‌های این اختلال هستند.
براکسیزم عوارض زیادی دارد و می‌تواند باعث آسیب دیدن دندان‌ها، احساس درد در استخوان فک، سردرد و دندان درد شود. همچنین این اختلال ممکن است باعث آسیب دیدن مفصل گیجگاهی فکی شده و خواب فرد را مختل کند.
تعریف دندان قروچه
به فشردن و سایش شدید دندان‌ها به روی هم دندان قروچه یا به انگلیسی bruxism گفته می‌شود. دندان قروچه ممکن است در حال بیداری یا در حالت خواب اتفاق بیفتد که در مورد دوم یک نوع از اختلالات خواب محسوب می‌شود.
این عادت ممکن است در اثر استرس، اضطراب، عدم تطابق دندان‌ها، یا اختلالات خواب به وجود آید. دندان قروچه می‌تواند به مشکلات جدی دندانی منجر شود که در نهایت ممکن است فرد را به سمت نیاز به کاشت دندان و هزینه های ناشی از قیمت کاشت دندان سوق دهد.
دندان قروچه معمولا در حالت خواب و به صورت غیر ارادی انجام می‌شود و یک یک فعالیت غیرارادی عصبی -عضلانی محسوب می‌شود. این اختلال می‌تواند باعث ایجاد احساس درد، آسیب دیدن دندان‌ها و اختلالات مفصلی تمپورومندیبولار (مفصل گیجگاهی فکی) می‌شود.
علائم و نشانه‌های دندان قروچه
براساس تحقیقات به دست آماده در موسسه ملی تحقیقات دندانپزشکی و جمجمه و صورت آمریکا علائم و نشانه‌های دندان قروچه را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد. این اختلال می‌تواند با احساس درد در استخوان فک یا عضلات صورت، سردرد یا آسیب دیدن دندان‌ها و دندان درد خود را نشان دهد.
درد عضلات فک و صورت
هنگام دندان قروچه فرد با تکان دادن عمدی یا غیر عمدی استخوان فک پایین دندان‌هایش را روی هم می‌ساید. این کار باعث ایجاد احساس درد در عضلات فک و صورت و آسیب دیدن مفصل گیجگاهی فکی می‌شود. آسیب مفصل گیجگاهی فکی با احساس درد و شنیدن صدای کلیک هنگام باز و بسته کردن دهان همراه است.
سردرد و مشکلات خواب
درد و فشار ناشی از ساییدن و فشار دادن دندان روی هم می‌تواند باعث پریدن از خواب و احساس سردرد (به خصوص در قسمت پیشانی و شقیقه‌ها شود.
آسیب‌های دندانی و لثه‌ای
فشردن و ساییدن دندان‌ها روی هم در دراز مدت باعث آسیب دیدن دندان می‌شود. این آسیب ممکن است به صورت ترک خوردن و شکستگی دندن یا صاف شدن سطح دندان بروز کند. انجام دندان قروچه در دراز مدت به مینای دندان آسیب می‌زند و لایه‌های زیر مینای دندان را در معرض پوسیدگی و آسیب قرار می‌دهد که منجر به دندان درد یا حساسیت دندان به سرما و گرما می‌شود. همچنین این اختلال می‌تواند به لثه‌ها آسیب برساند و باعث زخم شدن و خونریزی لثه شود.
علل بروز دندان قروچه
علت دندان قروچه با طور کامل و قطعی مشخص نیست اما آنچه که واضح است این است که مجموعه‌ای از عوامل فیزیکی، ژنتیکی و روانی می‌توانند باعث دندان قروچه شوند. دندان قروچه‌ای که در حالت بیداری انجام می‌شود می‌تواند ناشی از استرس، اضطراب، عصبانیت یا حتی ناشی از یک عادت غیر صحیح باشد. همچنین انجام آن در حالت خواب می‌تواند ناشی از اختلالات خواب یا تجربه‌ی یک موقعیت استرس زا در زمان بیداری باشد.
استرس، ناهنجاری‌های دندانی، برخی اختلالات روانی، عوامل وراثتی و مصرف برخی از داروهای خاص از علت‌های اصلی براکسیزم هستند. علاوه بر این علت‌ها، عواملی مثل سن، شخصیت افراد، مصرف کافئین و دخانیات می‌تواند احتمال بروز این اختلال را بیشتر کند.
استرس و اضطراب
استرس و اضطراب می‌تواند تنش‌ها و انقباضات عضلانی را بیشتر کند. زمانی که یک فرد دچار استرس و اضطراب می‌شود، این استرس می‌تواند خود را به صورت تنش در عضلات فک و درنتیجه دندان قروچه در حالت خواب یا بیداری نشان دهد.
ناهنجاری‌های دندانی
ناهنجاری‌های دندانی و عدم تظابق مناسب دندان‌های فک بالا و پایین می‌تواند باعث براکسیزم شود. ناهنجاری‌هایی مثل مال‌اکلوژن و ناهنجاری‌های فکی باعث افزایش تنش در عضلات فک و افزایش فشار روی برخی از دندان‌ها شده می‌تواند منجر به دندان قروچه شود.
چرا کلینیک دکتر افضلی را انتخاب کنیم؟
مشکلات روانی و عصبی
مطالعات نشان داده است که براکسیزم می‌تواند با برخی از اختلالات روانی و عصبی مرتبط باشد. برخی از این اختلالات عبارت اند از:
- بیماری پارکینسون
- زوال عقل
- بیش فعالی (ADHD)
- صرع
- رفلاکس معده
- اختلال هراس شبانه
- اختلالات خواب مثل آپنه خواب
ابتلا به این اختلالات احتمال دندان قروچه را بیشتر می‌کند.
مصرف داروهای خاص
براکسیزم می‌تواند یکی از عوارض جانبی داروهای اعصاب مثل داروهای ضد افسردگی باشد. این داروها بر سیستم عصبی مرکز تاثیر می‌گذارند و با افزایش تنش عضلانی باعث افزایش بروز دندان قروچه می‌شوند.
سابقه خانوادگی
سابقه خانوادگی تاثیر زیادی بر میزان اتفاق افتادن دندان قروچه دارد. اگر شما عادت به دندان قروچه کردن داشته باشید، احتمالا دیگر اعضای خانواده شما هم این عادت را دارند.
عوارض دندان قروچه
دندان قروچه می‌تواند به مرور به مینای دندان آسیب بزند و باعث حساسیت آن به سرما و گرما، شکستگی، لب پر یا لق شدن دندان بشوند. این اختلال می‌تواند به مفصل گیجگاهی فکی نیز آسیب زده و باعث ایجاد احساس درد در آن ناحیه و مشکل در باز و بسته کردن دهان شود. پریدن از خواب و بیدار کردن اطرافیان با صدای ساییدن دندان‌ها به هم، گوش درد، سردرد و قفل شدن فک نیز از عوارض دیگر دندان قروچه هستند.
همچنین این اختلال می‌تواند به ترمیم‌های دندانپزشکی مثل پرشدگی و روکش دندان آسیب بزند و در موارد شدید باعث از دست رفتن دندان‌ها بشود.
روش‌های درمان دندان قروچه
در بیشتر موارد دندان قروچه خفیف است و نیازی به درمان ندارد اما گاهی این اختلال به قدری شدید است که باعث احساس درد و مشکلات متعددی می‌شود که باید آن را درمان کرد.
اولین قدم برای درمان این اختلال معمولا استفاده از نایت گارد یا محافظ دندان قروچه است. نایت گاردها یک وسیله هستند که از آکریلیک یا مواد نرم‌تر ساخته می‌شوند و با ایجاد فاصله بین دندان‌های فک بالا و پایین از آسیب بیشتر پیشگیری می‌کنند. در کنار استفاده از نایت گارد، اگر دندان‌ها دچار شکستگی یا ترک خوردگی شده باشند، این آسیب باید با روش‌های ترمیم دندان درمان شود تا از آسیب دیدن بیشتر دندان‌ها پیشگیری شود.
درمان‌های خانگی و طبیعی
داشتن استرس و اضطراب می‌تواند از دلایل اصلی دندان قروچه باشد. با مدیریت استرس و اضطراب به کمک یک مشاور و انجام مدیتیشن می‌توان استرس را مدیریت کرد. اگر شما به انجام دندان قروچه عادت کرده باشید و آن را در حالت بیداری انجام دهید، دندانپزشک ممکن است تمریناتی را به شما معرفی کند که با انجام آن‌ها بتوانید استخوان فک و دهان خود را در مواقع استرس و عصببانیت بهتر کنترل کنید.
خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های محرک مثل چای، قهوه و الکل می‌توانند براکسیزم را بدتر کنند. پس عادات‌های غذایی خودتان را اصلاح کنید و عصرها و شب‌ها از نوشیدن این نوشیدنی‌ها خودداری کنید.
همچنین از همسر خود خواهش کنید اگر متوجه دندان قروچه کردن شما در هنگام خواب شد، شما را بیدار کند. گذاشتن یک حوله گرم روی مفصل فک می‌تواند در کاهش ساییدن دندان‌ها بهم موثر باشد.
در نهایت، شما باید مراجعات منظم به دندانپزشکی را ادامه دهید تا در صورت نیاز به ترمیم دندان یا درمان اختلالات مفصل گیجگاهی فکی، به موقع برای انجام آن اقدام کنید.
داروها و شل‌کننده‌های عضلات
برای اثبات اثر بخشی داروها برای درمان دندان قروچه به تحقیقت بیشتری نیاز است اما به طور کلی داروهایی که ممکن است برای درمان این اختلال تجویز شوند عبارتند از داروهای شل کننده عضلات، داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی و تزریق بوتاکس. این داروها از ایجاد تنش شدید در مفصل فک جلوگیری می‌کنند و با کاهش انقباضات شدید عضلانی، باعث بهبود براکسیزم می‌شوند.
روش‌های پیشرفته نور درمانی و هدایت الکتریکی
نوردرمانی و هدیات الکتریکی دو روش درمانی جدید و غیر تهاجمی هستند که امروزه برای درمان دندان قروچه استفاده می‌شوند.
نوردرمانی
فتوتراپی یا نوردرمانی یک روش درمانی است که با استفاده از نور لیزر یا نور یک چراغ مخصوص، باعث افزایش جریان خون در ناحیه تحت درمان، تسکین درد و التهاب و بهبود سریع‌تر بافت‌های آسیب دیده می‌شود.
هدایت الکتریکی
هدایت یا تحریک الکتریکی یک روش درمانی است که در آن از جریان خفیف الکتریکی برای تحریک عضلات و اعصاب موثر در ایجاد دندان قروچه استفاده می‌شود. هدایت الکریکی می‌تواند تنش عضلات فک را کمتر کند باعث بهبود درد عضلات فک و مفصل گیجگاهی فکی شود.
جمع بندی
دندان قروچه یا براکسیزم یکی از اختلالات خواب رایج است که با ساییدن و فشاردادن دندان‌ها روی هم در حالت بیداری یا در حالت خواب همراه است. این اختلال عوارض زیادی دارد و می‌توان به دندان‌ها و مفصل فک آسیب بزند به همین دلیل باید به موقع درمان شود. گاهی اوقات برای درمان اختلال دندان قروچه از داروهای شل کننده عضلات و داروهای ضد اضطراب و ضد افسرگی تجویز می‌شود اما استفاده از نایت گارد و محافظ دندان برای پیگیری از آسیب دیدن دندان‌ها تاثیر زیادی دارد.
اگر صبح‌ها با احساس سردرد و دندان درد از خواب بیدار می‌شوید و احساس می‌کنید که شب‌ها در خواب دندان قروچه می‌کنید، برای معاینه حتما به یک دندانپزشک ماهر و باتجربه مراجعه کنید.
کلینیک دندانپزشکی دکتر حمیدرضا افضلی
سوالات متداول
در ادامه به برخی از مهمترین و رایج ترین سوالات از نظر شما کاربران گرامی درباره دندان قروچه می پردازیم.
برای درمان دندان قروچه باید به چه پزشکی مراجعه کرد؟
برای درمان این اختلال در قدم اول باید به دندانپزشک مراجعه کرد. دندانپزشک آسیب دندانی ناشی از براکسیزم را با پر کردن دندان و گاهی به کمک روکش دندان ترمیم می‌کند سپس راه کارهای پیشگیرانه مثل استفاده از نایت گارد را به شما توصیه می‌کند. درصورتی که دندانپزشک تشخیص دهد انجام براکسیزم ناشی از استرس یا بیماری خاصی افتاق میفتد ممکن است شما را به یک متخصص دیگر مثل روانشناس ارجاع دهد.
علت دندان قروچه کودکان در خواب چیست؟
دندان قروچه بین کودکان شایع‌تر از بزرگسالان است علت آن عمدتا استرس، تطابق نامناسب بین دندان‌های فک بالا و پایین، عوامل ژنتیکی و عادت‌های نامناسب است. این اختلال باید در اولین فرصت درمان شود تا از آسیب دیدن فک و دندان‌های کودک جلوگیری شود.
چه زمانی برای درمان دندان قروچه باید به دندانپزشک مراجعه کنم؟
اگر صبح‌ها با احساس دندان درد، سردرد و دررد در استخوان فک و گردن از خواب بیدار می‌شوید و متوجه ترک‌خوردن یا شکستگی دندان خود شده اید، باید برای معاینه به دندانپزشکی مراجعه کنید.
آیا دندان قروچه خطرناک است؟
این اختلال در حالت شدید باعث آسیب دیدن و از دست رفتن دندان می‌شود.
تزریق بوتاکس چگونه باعث درمان براکسیزم می‌شود؟
تزریق بوتاکس عضلات فک را ضعیف‌تر و تنش آن را کمتر می‌کند در نتیجه باعث کمتر شدن یا متوقف شده دندان قروچه می‌شود.
جهت رزرو نوبت و دریافت مشاوره تخصصی فرم زیر را تکمیل نمایید.
